بحث خطاهاي پزشكي پس از مرگ كيارستمي ديوار بي‌اعتمادي بين پزشك و بيمار بلندتر مي‌شود شهرزاد همتی
ماجراي بیمار و بیمارستان و جراحی همیشه از امضای یک رضایت‌نامه کتبی آغاز می‌شود. تا پیش از ورود به بیمارستان و قبول زیر تیغ جراحی‌رفتن، پزشک به تو اطمینان می‌دهد که زنده می‌مانی و جراحی تو از درآوردن لوزه سوم هم ساده‌تر است؛ اما بعد از ورود به بیمارستان همه‌چیز فرق می‌کند. پرستار و پزشک که خیلی حال و حوصله توضیح مراحل عمل به بیمار را ندارند، ٢٤ ساعت پیش از عمل از بیمار و خانواده او امضا می‌گیرند، امضایی که شاید به‌منزله این به نظر برسد که در صورت ازبین‌رفتن بیمار زیر عمل جراحی خیلی دشوار می‌شود که خانواده برای پیگیری پرونده پزشکی راه به جایی ببرند. در یکی از این رضایت‌نامه‌های بیمارستانی که مربوط به یکی از بیمارستان‌های مشهور کشور است و اتفاقا تصویر واضح آن در فضای مجازی نیز موجود است، آمده است: «بدین‌وسیله و پس از درک ماده ٦٠ قانون مجازات اسلامی که صراحت دارد: چنانچه طبیب قبل از شروع درمان، یا اقدامات جراحی از مریض یا ولی او برائت حاصل نموده باشد، ضامن خسارت جانی و مالی و نقص عضو نیست و در موارد فوری که اجازه‌گرفتن ممکن نیست طبیب ضامن نیست». حق هرگونه ادعا به هر شکلی از بیمار سلب خواهد شد…
خیلی از بیماران که البته چاره‌ای هم ندارند، این رضایت‌نامه را پر می‌کنند؛ رضایت‌نامه‌ای که در صورت قصور پزشکی راه ساده‌ای را برای پیگیری باقي نخواهد گذاشت.
داستان پیش از کوچ تلخ عباس کیارستمی آغاز شد؛ شاید همان روزهایی که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مصاحبه‌ای گفت اگر وزیر بهداشت مستقیما برای پیگیری وضعیت عباس کیارستمی به بیمارستان نمی‌رفت، ایشان فوت کرده بودند. همان روزهایی که عباس کیارستمی بنا به گفته فرزندان و نزدیکانش برای جراحی ساده پولیپ روده وارد بیمارستان شد و دیگر نتوانست پشت دوربین بایستد و خلق اثر کند. همان روزها بود که دوباره بحث اشتباه‌هاي پزشکی داغ شد. بهمن کیارستمی در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داد از وضعیت نابسامان و نبودن پزشک متخصص در نوروز در بیمارستان گفت و دوستانش نیز بارها اعلام کردند خود کیارستمی از اشتباهات پزشکی عملش گلایه‌مند بود. هر بار که پزشکان اعلام کردند بیماری این کارگردان بزرگ ایران سرطان است، فرزندان او تأکید داشتند بنا بر شواهد و مدارک، بیماری عباس کیارستمی پولیپ روده بود و در نهایت نیز پس از مرگ غم‌انگیز او، دلیل عنوان‌شده از طرف خانواده کیارستمی آمبولی و سکته مغزی به دلیل اشتباه‌هايي عنوان شد که در ایران پیش آمده بود. در واقع تلخی ماجرا اینجاست که فرزندان کیارستمی برای اینکه بتوانند چاره‌ای برای درمان پدر بیندیشند تصمیم گرفتند او را از کشور خارج کنند اما دیگر دیر شده بود.
پس از درگذشت این کارگردان بود، که مردمی که احساساتشان به واسطه اخبار ضدونقیض جریحه‌دار شده بود، دوباره بحث پروسه درمان عباس کیارستمی را مطرح كردند و نام جراح متخصص او را که از پزشکان بنام گوارش کشور است در صفحه‌های مجازی‌شان نوشتند و بحث اشتباه و خطای پزشکی در ازدست‌دادن او پیش آمد. همچنین فردی به نام دکتر امید ربانی‌فر، در صفحه شخصی خودش علت درگذشت کیارستمی را قطعا خطای پزشکی عنوان می‌کند و همچنین خانواده این کارگردان فقید نیز خواهان روشن‌شدن موضوع از طرف وزارت بهداشت می‌شوند. مردم نیز به‌صورت خودجوش با ساخت کمپینی از مسئولان می‌خواهند که درباره پرونده پزشکی عباس کیارستمی شفاف‌سازی انجام شود. روز گذشته نیز، دکتر زالی، ریاست سازمان نظام‌پزشکی کشور، در نامه‌ای به معاون و دادستان انتظامی نظام‌پزشکی برای پیگیری و رسیدگی به پرونده پزشکی عباس کیارستمی دستور داد.
حالا در این شرایط و لحظاتی که مردم احساساتشان جریحه‌دار شده، هشتگی با عنوان خطای پزشکی توسط یکی از فعالان و روزنامه‌نگاران ایجاد شده و مردم درباره قصور و خطای پزشکی که انگار این روزها بیش از همه به چشم می‌آید صحبت می‌کنند و خاطرات خود را درباره خطاهای پزشکی عنوان می‌کنند؛ آنها با گلایه از تیم پزشکانی که کوچک‌ترین انتقادی را برنمی‌تابند و جلوی سریال تلویزیونی طنزي را که اتفاقا موضوع اصلی‌اش بی‌مسئولیتی برخی از پزشک‌نماها بود، می‌گیرند صحبت می‌کنند و از خاطره ازدست‌دادن عزیزانشان به واسطه خطاي پزشکی مي‌گويند.
مسئله اینجاست که یکی از کارمندان سازمان نظام‌پزشکی که نمی‌خواست نام او فاش شود درباره رضایت‌نامه‌هایی که پیش از عمل از بیماران گرفته می‌شود، می‌گوید: این رضایت‌نامه‌ها از بیماران خارجی که برای درمان به کشور ما می‌آیند گرفته نمی‌شود؛ یعنی آنها زیر بار امضای چنین رضایت‌نامه‌ای که هر حقی را از آنها سلب می‌کند نمي‌روند؛ با این بیماران مطابق قانون پزشکی بین‌المللی رفتار می‌شود.
اما مگر قانون پزشکی بین‌المللی چگونه است که بیماران خارجی به علت تمایز این قانون با قانون کشور ما زیر بار امضای رضایت‌نامه‌ها نمی‌روند. نیکتا، یکی از ایرانیان ساکن انگلستان است که تا به حال دو مرتبه در این کشور تحت عمل جراحی قرار گرفته؛ او با اشاره به اینکه هرگز به خاطر ندارد که رضایت‌نامه‌ای مبنی بر سلب حقش و پیگیری شکایت خود درباره خطای پزشکی امضا کرده باشد به «شرق» می‌گوید:
«در انگلستان هیچ رضایت‌نامه خاصی از بیماران پیش از عمل گرفته نمی‌شود. تنها چیزی که بیمار امضا می‌کند رضایت‌نامه‌ای است که از بیمار رضایت گرفته می‌شود که اگر در طول جراحی پزشک به مشکل دیگری برخورد کرد، با اجازه بیمار درصدد رفع آن بربیاید». نیکتا تصریح می‌کند: پیش از عمل جراحی دو جلسه با بیمار گذاشته می‌شود. جلسه اول توسط پرستاران است و به او کاملا روند درمان و نوع بیماری و میزان بزرگی بیماری توضیح داده می‌شود و در آن جلسه اطلاعات دارویی بیمار نیز داده می‌شود. در جلسه دوم نیز پزشک معالج کاملا درباره تمامی جزئیات عمل، مدت بیهوشی، زمان عمل و داروهای مورد استفاده صحبت می‌کند. در یکی از عمل‌ها با وجودی که اعلام کرده بودم به ترامادول حساسیت دارم، اما به من ترامادول تزریق شد و پس از به‌هوش‌آمدن پرستار به من اعلام کرد که این اشتباه پزشکی توسط بیمارستان انجام شده و حق شکایت من محفوظ است. دکتر فاضل، نایب‌رئیس شورای‌عالی سازمان نظام‌پزشکی در گفت‌وگو با «شرق»، درباره وضعیت خطاهای پزشکی در پاسخ به این سؤال که آیا آماری درباره خطاهای پزشکی در اختیار مردم قرار داده می‌شود، می‌گوید: «معاونت انتظامی سازمان نظام‌پزشکی، هر سال چندین‌بار به معاون انتظامی از سوی سازمان کل میزان خطاهای پزشکی را منتشر می‌کند و از زوایای مختلف به آن پرداخته می‌شود و می‌توان آن را در اختیار عموم قرار داد. این مسئله سال‌هاست که انجام می‌شود و ما فکر می‌کنیم این شفافیت لازم است». وی همچنین با اشاره به واقعه اتفاق‌افتاده برای عباس کیارستمی تصریح کرد: «ما آن چیزی را که اتفاق افتاده در حوزه انتظامی بررسی خواهیم کرد و در هیأت‌های انتظامی به آن پرداخته می‌شود و اگر قصوری كه انجام شده پیش‌بینی‌پذير یا پیش‌بینی‌ناپذير باشد به فراخور آن با آن برخورد خواهد شد. همین‌طور یک آیین‌نامه انتظامی و یک آیین دادرسی که آیین‌نامه‌ای بسیار مترقی است درباره خطای پزشکی وجود دارد كه بسیار مستدل است و البته رضایت‌نامه‌ای هم که پیش از جراحی از بیمار گرفته می‌شود معتبر است و می‌توان بعدها به آن استناد كرد، اما واقعا بر مبنای قانون نوشته شده است و اگر تخلفی صورت گرفته باشد، آن هیأت انتظامی براساس عدالت با آن رفتار می‌کند. ترکیب هیأت‌های انتظامی هم مشخص است و توسط آنها پیگیری می‌شود». فاضل با اظهار بی‌اطلاعی از اینکه رضایت‌نامه از بیماران خارجی گرفته نمی‌شود افزود: «در خارج از کشور در حوزه انتظامی، دو موضوع بسیار درخشان در قوانین سازمان پزشکی آنها وجود دارد، یکی اخلاق پزشکی است و کتاب‌های این موضوع شاید از کتب قانون پزشکی بیشتر باشد و دوم قوانین و آیین‌نامه‌های انتظامی که اگر کسی دچار سهل‌انگاری شد و بیماری را در خطر قرار داد، کمک می‌کند تا نحوه برخورد با تخلف او پیدا شود؛ اما گرفتن این رضایت‌نامه‌ها در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی از کشورها اصلا این رضایت‌نامه گرفته نمی‌شود زيرا می‌دانند قانون سفت‌وسختی که وجود دارد به حال پزشک و بیمار رسیدگی می‌کند و در بخش‌هایی که رضایت‌نامه گرفته می‌شود ممکن است این نگرفتن رضایت‌نامه اسباب مشکلات بعدی بشود».
نایب‌رئیس شورای‌عالی نظام‌پزشکی درباره نبود ارتباط صحیح میان بیمار و پزشک در کشور تصریح کرد: «ما اعتقاد داریم که حتما ارتباط بین بیمار و پزشک باید یک ارتباط عاطفی باشد. بنده به‌شدت معتقدم آن بار روانی که بیماری را تشدید می‌کند با رفتار خوب آن درمانگر از روی دوش بیمار برداشته می‌شود و بسیار مهم است و این مسئله در تمام دوران تحصیل به پزشکان آموزش داده می‌شود و به نظر ما شفابودن دست پزشک که مثال رایجی است صرفا معطوف به بحث درمان نمی‌شود و من متأسفانه می‌پذیرم که در برخی موارد این مشکل وجود دارد. اما این واقعا اتفاق است و نمی‌شود به همه جا تعميم داد». وی در پایان خاطرنشان کرد: «ایجاد صفحاتی مانند خطای پزشکی و صحبت‌کردن چندین‌باره درباره این مسائل فقط بار بی‌اعتمادی را بیشتر می‌کند و من نسبت به این اتفاقات خوش‌بین نیستم». فاضل در پایان با اشاره به سپرده‌شدن پرونده مرحوم کیارستمی به معاونت انتظامی سازمان نظام پزشکی افزود: «این پرونده به صورت کامل رسیدگی خواهد شد و در صورت قصور پزشکی در ازدست‌دادن عباس کیارستمی با عوامل برخورد خواهد شد».
در روزهایی که هر لحظه دیوار بی‌اعتمادی بین بیمار و پزشکان بلندتر می‌شود و هر روز هم اخباری مبنی بر اتفاقات ناگوار در بیمارستان‌ها منتشر می‌شود، می‌توان این ماجرا را زنگ خطری برای ازبین‌رفتن رابطه صحیح بین بیمار و پزشک دانست. دکتر رضا فرهودی، جامعه‌شناس، در گفت‌وگو با «شرق» درباره اعتمادنداشتن مردم به پزشکان می‌گوید: «البته شاید آش به این شوری که می‌گویند نباشد و قطعا هم نیست؛ اما مسئله این است که پزشکان ما با بیمار حرف نمی‌زنند و اگر بیمار یا خانواده‌اش زیاد سؤال بپرسند، برخي پزشکان با عصبانیت با آنها برخورد می‌کنند و وقتی بیمار و خانواده درباره بیماری‌شان چیز زیادی نمی‌دانند، در صورت ازدست‌رفتن بیمار ممکن است این مسئله به ذهنشان خطور کند که اصلا پدر ما چه مشكلی داشت و به قول خودمان آنها او را کشتند. همین صحبت‌نکردن‌ها ایجاد سوءتفاهم می‌کند، از طرفی هم تا زمانی که رابطه پولی بین بیمار و پزشک برقرار باشد، نمی‌شود انتظار اوضاع بهتری را داشت».
بازدیدها: 32
