موسیقی ایران در سال ۹۵؛ وزارت ارشاد؛ شجریان را تنها گذاشت/۲۹ موسیقیدان را از دست دادیم

بررسی موسیقی ایران در سال ۹۵ نشان از فراز و نشیب‌های بسیاری برای اهالی این هنر در ایران است. وقایعی که گاه شیرین و گاه تلخ و ناگوار بود.

به گزارش خبرنگار ایلنا، سال ۹۵ برای اهالی فرهنگ و هنر از جمله جامعه موسیقی، سالی پر از فراز و نشیب بود، اگرچه در دولت اعتدال فرهنگ و هنر با فضای بازتری مواجه شد اما دخالت‌های بسیار دیگر دستگاه‌ها و ارگان‌هایی غیر از وزارت ارشاد حاشیه‌های ریز و درشتی را برای اهالی فرهنگ و هنر و به‌ویژه جامعه موسیقی ایجاد کرد که نارضایتی بسیاری از اهالی این هنر را به همراه داشت البته در سال ۹۵ اتفاقات خوبی نیز در جامعه موسیقی افتاد که کام تمامی مردم ایران را شاد کرد.

لغو کمتر از یک درصد کنسرت‌ها در سال ۹۵

با روی کار آمدن دولت یازدهم و تغییر سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بازتر شدن فضای فرهنگی در کشور گروه‌های موسیقی بیشتری توانستند مجوز برگزاری کنسرت دریافت کنند.

در سال ۹۵ نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس بررسی محتوای بسیاری از گروه‌های موسیقی مجوز اجرای صحنه‌ای را دریافت کردند اما بخشی از این مجوزها از سوی دیگر نهادها یا برخی مقام‌ها و افراد لغو شد. ازجمله اینکه امام جمعه مشهد در اظهار نظری گفته بود: کنار گنبد امام رضا نمی‌شود کنسرت برگزار کرد، این خلاف حیثیت و هویت این شهر است، تو کنسرت می‌خواهی، مشهدی نباش، برو یک شهر دیگر زندگی کن، اگر یک آدمی می‌خواهد در یک شهری زندگی کند، در عملیات فرهنگی‌اش آزاد باشد، در تفریح و خوش‌گذرانی‌اش آزاد باشد، چرا یک شهر زیارتی را انتخاب کرده؟

در مقابل علی جنتی در اظهارنظری با قانونی خواندن برگزاری کنسرت‌ها در سراسر کشور گفته بود، با توجه به مزین بودن شهر مشهد به مرقد مطهر امام رضا (ع)، اجرای کنسرت ها در این شهر مخالفانی از جمله نماینده محترم ولی فقیه در خراسان رضوی داشت که ما به نظر ایشان احترام گذاشته و با اینکه این کنسرت ها مشکل خاصی نداشت، از ادامه اجرای آنها در این صرف نظر کردیم.

پذیرش مواضع خطیب موقت نماز جمعه شهر مشهد از سوی وزیر سابق ارشاد نارضایتی اهالی موسیقی را به همراه داشت تا جایی که داریوش پیرنیاکان در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا در این‌باره گفت: آقای جنتی درباره برگزاری کنسرت در شهرهای مشهد و قم نباید کوتاه می‌آمد چراکه این حق شخصی آقای جنتی نبود بلکه حق‌الناس بود. ایرادی که به آقای جنتی گرفته می‌شود این است که در مقابل حق‌الناس کوتاه آمد.

به هرحال اگرچه آمار لغو موسیقی در سال ۹۵ به کمتر از یک درصد می‌رسید اما لغو مجوز از سوی نهادهایی غیر از وزارت ارشاد، باعث آزردگی خاطر بسیاری از اهالی موسیقی در سال جاری شد

آرزوی سلامتی برای استاد تنها اقدام مسئولان وزارت ارشاد!

از دیگر اتفاقاتی که جامعه موسیقی را در سال ۹۵ با شوک بزرگی مواجه کرد، اعلام بیماری استاد آواز ایران محمدرضا شجریان بود.

هنوز دقایقی از آغاز سال نو شمسی نگذشته بود که انتشار ویدئویی از استاد آواز ایران محمدرضا شجریان جامعه‌ ایران را در بهت و حیرت فروبرد.

استاد شجریان در این ویدئو سال نو را به همه‌ هم‌وطنان و فارسی‌زبانان سایر کشورها تبریک گفته بود، اما چهره ظاهری او با سر تراشیده در این ویدئو باعث شد تا مخاطبان پیش از دقیق شدن در متن حرف‌های این چهره‌ سرشناس موسیقی ایران به علل و عواملی فکر کنند که باعث شده تا شجریان با چنین شکل و شمایلی روبه‌روی دوربین بنشیند و از همراهی و دوستی صحبت کند که ۱۵ سال است با او زندگی می‌کند.

استاد شجریان در این ویدئو می‌گوید که سال‌هاست با میهمان ۱۵ ساله‌ای آشناست که به دستور او موهای سرش را کوتاه کرده، و چند وقت دیگر هم در درمانگاه می‌ماند تا با این میهمان به تفاهم برسد. شجریان در این ویدئو گفته که پس از به تفاهم رسیدن با این دوست، کارهای هنری‌اش را دنبال می‌کند.

از پزشکان معالج شجریان  نقل شده بود؛ که او «به سرطان پیشرفته کلیه مبتلا است و  متأسفانه، سرطان متاستاتیک کلیه به مغز استاد سرایت کرده است».

پس از چندماه از اعلام این خبر؛ محمدرضا شجریان بامداد جمعه،( ۲۶ شهریورماه) وارد ایران شد. علی مرادخانی معاون امور هنری وزارت ارشاد نیز با تایید این خبر گفته بود؛ محمدرضا شجریان استاد پیشکسوت آواز ایران مدتی بود که دوران درمان بیماری را در آمریکا می‌گذراند؛ حالا به کشور بازگشته است.

اجرای کنسرت و مجوز پخش صدای استاد از صدا و سیما پرسشی بود که در همه مراسم‌های هنری از مسئولان وزارت ارشاد توسط خبرنگاران مطرح می‌شد اما مسئولان وزارت ارشاد جز آرزوی سلامتی برای استاد هیچ پاسخ دیگری در این باره نمی‌دادند. در آخرین اظهار نظر نیز سید رضا صالحی‌امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین نشست خبری‌اش با رسانه‌ها درباره موضع وزارت ارشاد در قبال استاد شجریان چیست، اظهار کرد: همه ما آرزوی سلامتی برای استاد شجریان داریم.

تنها اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز انتشار آلبوم «طریق عشق» اثر مشترک استاد شجریان و مرحوم پرویز مشکاتیان بود و این آلبوم بدون حضور استاد و با حضور جمع کثیری از اهالی موسیقی دوشنبه ۵ مهرماه در تالار وحدت برگزار شد.

همچنین رییس سی و دومین جشنواره موسیقی فجر درباره تجلیل از استاد شجریان در این جشنواره گفته بود؛ ما در این‌باره رایزنی‌هایمان را انجام می‌دهیم و چنانچه استاد رضایت داشته باشند قطعا مراسم تجلیلی برایشان برگزار خواهیم کرد. این وظیفه ماست که از ایشان قدردانی کنیم و اگر تاکنون این امر صورت نگرفته به دلیل این است که هنوز نتوانستیم جواب مشخصی در این باره از استاد بگیریم.

درحالی که مسئولان ارشاد تنها به مجوز یکی از آثار استاد شجریان بسنده کردند اما اهالی هنر همواره با گرامی داشت نام استاد شجریان در مراسم‌های مختلف از جمله اجرای کنسرت و تئاتر از مسئولان وزارت ارشاد خواستار رفع ممنوعیت پخش صدای استاد آواز ایران هستند

حسین پاکدل در روزهای پایانی اجرای نمایش «کابوس حضرت اشرف» در حالی که علی مراد خانی برای دیدن این اجرا در سالن حضور داشت از او درخواست کرد  تا به جامعه هنری عیدی بدهد و با اشاره به مساله دوری محمدرضا شجریان از صحنه اجرای موسیقی زنده در چند سال گذشته به نوعی یکی از وعده‌های انتخاباتی دولت را یادآور شد که به نظرش با من بمیرم و تو بمیری یک جوری گذشته و در نهایت امکان برپایی کنسرت برای محمدرضا شجریان مهیا نشده است.

جامعه موسیقی در انتظار بهبود عملکرد خانه موسیقی

از دیگر اتفاقات سال ۹۵ انتخاب حمیدرضا نوربخش به عنوان مدیرعاملی خانه موسیقی بود.

خانه موسیقی مهم‌ترین تشکل صنفی، غیردولتی و غیرسیاسی هنرمندان دست‌اندرکار موسیقی در رشته‌های مختلف است. این نهاد که با انگیزه حفظ، گسترش، اعتلا، اشاعه و معرفی موسیقی و موسیقی‌دانان ایرانی تاسیس شده؛ اهدافی ازجمله ارتقای سطح کیفی و رشد ارزش‌های معنوی موسیقی ایرانی مبتنی بر فرهنگ ملی دارد

یکشنبه ۱۳ تیر ماه سالجاری سرانجام بعد از کش و قوس‌های فراوان با حضور ۵۰ نفر از اعضای مجمع عمومی این مجمع صنفی انتخابات هیات مدیره برگزار شد و به ترتیب؛ حمیدرضا نوربخش، داود گنجه‌ای، مسعود شعاری، تقی ضرابی، هنگامه اخوان، سیدمحمد میرزمانی، بهداد بابایی، فرمان مرادی (عضو علی‌البدل اول)، رضا موسوی‌زاده (عضو علی البدل دو)، آذر هاشمی (بازرس اصلی) و پوژنگ پروازی (بازرس علی‌البدل) به عنوان اعضای اصلی، علی‌البدل و بازرس خانه موسیقی معرفی شدند.

اما خانه موسیقی همچنان بدون مدیرعامل به کار خود ادامه می‌داد. درابتدا قرار بود داوود گنجه‌ای به عنوان مدیرعامل خانه موسیقی معرفی شود اما او نپذیرفت و درنهایت دوشنبه ۲۵ مهر ماه هیات مدیره خانه موسیقی بعد از ماه‌ها و به گفته هیات مدیره از میان کاندیداهایی که برای این پست در نظرگرفته شده بود و اسامی‌ آن‌ها رسانه‌ای نیز نشد؛ حمیدرضا نوربخش با اکثریت آراء برای بار دیگر مدیرعامل خانه موسیقی شد. انتخاب نوربخش به عنوان مدیرعاملی خانه موسیقی با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی از سوی جامعه موسیقی همراه بود.

ضرابی در گفت‌وگو با ایلنا درباره انتخاب نوربخش گفته بود؛ اگرچه ایراداتی به حمیدرضا نوربخش وارد است اما متاسفانه مورد بی‌رحمی قرار گرفته و صحبت‌هایی که در این مدت اخیر نسبت به ایشان بیان شده؛ هیچ‌کدام ثابت نشد و مشخص شد که همه این حرف‌ها تهمت و غرض‌ورزی است.

کامبیز روشن‌روان که در سال گذشته نسبت به عملکرد خانه موسیقی نقد داشت درباره انتخاب مجدد حمیدرضا نوربخش به ایلنا گفت: باید دید در آینده چه پیش خواهد آمد. ما امیدواریم همه چیز رو به بهبود باشد و مشکلات مسائلی که پیش آمده بود و نگرانی‌های اعضا بتدریج برطرف شود و همه در یک محیط آرام و دوستانه وصمیمی دور هم جمع شویم و تبادل نظر کنیم.

جشنواره‌ای متاثر از دو رویداد ناگوار

از ابتدای سال ۹۵ جشنواره‌های مختلف موسیقی در ژانرهای مختلف مانند جشنواره موسیقی نواحی، جشنواره  موسیقی ملی جوان، جشنواره موسیقی نوای خرم، جشنواره موسیقی کلاسیک، جشنواره موسیقی معاصر و جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر برگزار شد

سرانجام حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی با حکمی ازسوی علی مراد خانی به عنوان رییس سی و دومین جشنواره موسیقی فجر که به گفته مسئولان آن جشنواره جشنواره‌ها است، انتخاب شد. این انتخاب واکنش‌هایی را از سوی جامعه موسیقی به همراه داشت و ۷۰۰ نفر از اهالی موسیقی نامه‌ای سرگشاده نسبت به این انتخاب به وزیر ارشاد ارسال کردند.

علی مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره نامه منتقدان جشنواره موسیقی فجر به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به خبرنگاران گفته بود: ما از نظر همه منتقدان استقبال می کنیم و امیدواریم همه کسانی که در این زمینه‌ها کار می‌کنند به این موضوعات توجه داشته باشند. به هر حال هر چه تعاملات در این زمینه بیشتر باشد باعث می شود نقص ها کمتر شود.

سی و دومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر نیز که به دلیل همزمانی با ایام فاطمیه قرار بود یک ماه زودتر و در تاریخ ۲۲ دیماه برگزار شود به دلیل درگذشت ناگهانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در تاریخ ۱۹ دی‌ماه  با دو روز تاخیر و در روز ۲۴ دیماه آغاز شد و همین موضوع باعث تغییرات و جابجایی برخی اجراها در جشنواره شد که در برخی موارد ازجمله اجرای کنسرت ژیوان گاسپاریان (نوازنده برجسته ساز دودوک اهل ارمنستان) به دلیل تغییر سالن‌ اجرا، نارضایتی برخی از مخاطبان را به همراه داشت.

در سی‌و دومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر ۸۳ اجرا در ژانرهای مختلف موسیقی نواحی، بانوان، سنتی، گروه‌های بین‌المللی و پاپ به مدت یک هفته به اجرای صحنه‌ای پرداختند. ارکستر ملی ایران نیز با رهبری فریدون شهبازیان و خوانندگی علیرضا افتخاری اولین اجرای خود را در سی و دومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر برگزار کرد. در مراسم اختتامیه این جشنواره نیز برخی از برگزیدگان از جمله همایون شجریان و علیرضا قربانی حضور نداشتند همچنین محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی کشورمان قبل از مراسم پایانی اعلام کرده بود که در مراسم اختتامیه جشنواره موسیقی فجر شرکت نمی‌کند.

درنهایت مراسم پایانی سی و دومین جشنواره موسیقی فجر در حالی جمعه شب (اول بهمن‌ماه) در تالار وحدت برگزار شد که این رویداد هنری در دو روز پایانی خود تحت تاثیر حادثه غمبار پلاسکو قرار داشت و حمیدرضا نوربخش با حکمی از سوی معاون امور هنری به عنوان دبیر جشنواره سی و سوم نیز انتخاب شد.

همراهی بزرگان موسیقی بین‌المللی با نوازندگان ایرانی

جامعه موسیقی در سال ۹۵ میزبان گروه‌ها، نوازندگان و خوانندگان مطرح بین‌المللی نیز بود و چهره‌هایی مانند ژیوان گاسپاریان (نوازنده برجسته ساز دودوک اهل ارمنستان)، اردال ارزنجان (نوازنده  باغلاما و موسیقی‌دان اهل کشور ترکیه است)، عالیم قاسیمف (خواننده مطرح آذربایجان)، ارکستر فستیوال پوچینی ایتالیا، دیمیترو کوچنکو (نوازنده ویلن اهل اکراین) و … همراه با گروه‌های موسیقی ایرانی به اجرای برنامه پرداختند.

حضور کیهان کلهر در لیست ۵۰ موزیسین برتر جهان

اما سال ۹۵ برای موسیقی ایران خبرهای خوشی را نیز به همراه داشت. کیهان کلهر کمانچه‌نواز مطرح کشورمان به همراه (گروه جاده ابریشم) برنده جایزه گرمی شد.

برندگان پنجاه و نهمین دوره جوایز سالانه گرمی بامداد دوشنبه (۲۵ بهمن ماه) به وقت ایران در مراسمی در استیپلز سنتر در لس آنجلس معرفی شدند. جایزه گرمی بهترین آلبوم موسیقی جهان برای آلبوم "Sing Me Home" به یو-مو ما، ویلون‌سل‌نواز چینی/آمریکاییِ متولد فرانسه و سیلک رود آنسامبل (گروه جاده ابریشم) اعطاء شد. کیهان کلهر کمانچه نواز ایرانی یکی از نوازندگان این آلبوم است.

همچنین کیهان کلهر در فهرست ۵۰ موسیقیدان مهم دنیا قرار گرفت.

هنر ایران ۲۹ موسیقیدان را در سال ۹۵ از دست داد

سال ۹۵، سال تلخی برای موسیقی ایران زمین بود و چراغ های فروزانی از عرصه موسیقی خداحافظی کردند

جامعه موسیقی در سال ۹۵، ۲۹ نفر از خوانندگان، نوازندگان و ترانه‌سرایان خود را از دست داد و اهالی موسیقی به سوگ این بزرگان نشستند.

غلامحسین آبتین، غلامعلی آقاپور،  فائق ایزدی، عباس ایمانی، علی‌محمد بلوچ، هادی پاکزاد، شاهرخ پورمیامین، حسن پیغان، یداله تیموری، امجدالملوک جاهدیان، مهران جبار ایمانی،‌ رضا جهانی، مسیح‌اله رضایی، مسعود زنگنه مجد، اکبر سلیمی‌تبار، فرهنگ شریف، محمدابراهیم شریف‌زاده، مهران قاضی، احمدعلی کامران‌فر، محمدخلیل کسایی، مصطفی کمال پور‌تراب، علی راست کمالوند، جواد لشکری، حبیب محبیان، ناصر مهرورز، سلیم موذن‌زاده، عباس نیرومند، طلیعه کامران و افشین‌ یداللهی خوانندگان، آهنگسازان؛ ترانه‌سرایان و نوازندگانی بودند که در سال ۹۵ عرصه هنر ایران را ترک کردند.