توسعه منطقه ای تربت حیدریه در گرو استفاده از فرصتها و محدودیتها محمدرضا سالارمقدم(برگرفته از نوید خراسان)

سیاستهای توسعه چه در سطح کلان و چه در سطح منطقه ای با نگاه کوتاه مدت (یکساله ) میان مدت ( ۴ تا ۵ سال ) ودراز مدت ( ده سال به بالا)  همراه است و برنامه ریزیهای مختلف برای رسیدن به آرمان توسعه باید بر اساس آن صورت می گیرد.

برای نیل به توسعه ابتدا باید تعریفی دقیق از آن داشته باشیم تا آن را با رشد که جنبه کمی دارد  اشتباه نگیریم. در توسعه، همه جانبه نگری اهمیت زیادی دارد و نمی توان جنبه های گوناگون آن را مجزا از یکدیگر در نظر گرفت. بر این اساس چشم انداز توسعه منطقه ای تربت حیدریه در افق ۱۴۰۴ را باید از جنبه های گوناگون و با توجه به استعدادها ، توانمندی ها ، امکانات و محدودیت های منطقه در نظر گرفته و متناسب با آن برنامه ریزی نمود

الف:  توسعه فرهنگی

از نظر فرهنگی منطقه تربت حیدریه ، زاوه و مه ولات دارای پتانسیلهای قوی بلقوه وبلفعل فراوانی می باشد از جمله: ۱- وجود مراکز علمی و دانشگاههای مهم که کمک بزرگی در جهت جذب جوانان با استعداد و پرورش نیروی انسانی متخصص و ماهر برای بکار گیری در بنگاهها و مؤسسات اقتصادی و… می باشد که این خود سهم زیادی در جلوگیری از فرار مغزها و استعداد های منطقه دارد.

۲- وجود رسانه های جمعی اعم از نشریات مکتوب و مطبوعات و نیز نمایندگی خبرگزاری ها موجب تبادل افکار و تضارب آرا می گرددند و با انعکاس استعدادها وکاستی های منطقه به نوبه خود توجه مسؤلین و افکار عمومی را در جهت استفاده از این استعدادها و امکانات منطقه و نیز رفع کاستی ها و معضلات جلب و هدایت می نمایند.

۳- مستعد بودن منطقه در زمینه علمی،هنری و ورزشی که با درخشش فعالین این عرصه ها در میادین ورزشی و جشنواره های علمی- هنری موجب کسب افتخار برای منطقه گردیده اند و در صورت فراهم بودن بستر مناسب ثابت خواهند کرد که نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین المللی هم حرفهای زیادی برای گفتن دارند.

بنابر این در افق۱۴۰۴باید زیرساختهای فرهنگی و خدماتی منطقه برای جذب سرمایه گذار و گردشگر و برگزاری همایش ها و جشنواره های استانی و ملی مهیا گردد. ازجمله: تکمیل و تجهیز سریع فرهنگسرای پیشکوه و احداث حداقل یک فرهنگسرای دیگر در مکانی که امکان دسترسی سریع مردم منطقه را به آن فراهم آورد می تواند پشتیبانی قوی در توسعه فرهنگی منطقه باشد.

احداث چند هتل آبرومند یکی از ملزومات توسعه فرهنگی اقتصادی منطقه است. در حال حاضر برخی جشنواره ها و همایش ها به علت نبودن هتلی مناسب که پذیرای میهمانان باشد به معضلی تبدیل گردیده که باید رفع گردد.

ساخت و تکمیل سینما و استادیوم های ورزشی نه تنها برای بی نیاز کردن شهروندان از امکانات مناطق دیگر لازم است بلکه برای برگزاری جشنواره ها و مسابقات ورزشی و هنری ضروری می باشد.

معرفی مناطق گردشگری شهرستانهای تربت حیدریه، زاوه و مه ولات از طریق چاپ کتاب و رسانه ها عامل مهمی در جذب گردشگران به منطقه بوده که نتیجه آن جذب سرمایه گذار و رونق اقتصادی می باشد.

 ثبت آثار تاریخی شهر در فهرست آثار ملی ضمن حفظ آنها و دور نگه داشتنشان از دست اندازی سود طلبان وجهه فرهنگی منطقه را دو چندان میکند.هرچند که دراین مورد نه تنها کار کافی صورت نگرفته است بلکه دو اثر تاریخی شهرستان، مسجد شیخ یوسفعلی و حمام صفائیان(حمام گودی) که از آثار تاریخی مربوط به دوران قاجارمیباشد با وجود اینکه در پنجم تیرماه ۱۳۸۴بعنوان اثر ملی کشور در فهرست آثارملی به ثبت رسیده بودند متاسفانه در سال ۹۲ با شکایت متولی و حمایت دوتن از مسئولین شهرستان، براساس رای دیوان عدالت اداری از فهرست ثبت آثار ملی خارج گردیده است. در این مورد گزارش مفصلی در شماره ۲۴۴نوید خراسان به چاپ رسیده.

ب: توسعه اقتصادی

برای دست یابی به توسعه اقتصادی منطقه در افق ۱۴۰۴ باید به چند عامل مهم توجه نمود.

اول اینکه باید استعدادها و امکانات از یک سو و محدودیت ها و معضل های منطقه از سوی دیگر به درستی شناخته شود و متناسب با آن اقدام به سرمایه گذاری و احداث صنایع نمود. به عبارتی در توسعه منطقه چه به لحاظ اقتصادی و یا فرهنگی حتما باید آمایش سرزمین اعمال گردد. یعنی روابط و کنش های متقابل بین عوامل انسانی، اقتصادی و عوامل محیطی به منظور ایجاد منطقه ای مبتنی بر بهره گیری بهینه و پایدار از استعدادهای انسانی و محیطی تنظیم گردد. باید مطلوب ترین، عادلانه ترین و پایدارترین آرایش به سه مؤلفه مهم جمعیت، سرمایه و منابع طبیعی و محیطی در منطقه داده شود، و گرنه هر برنامه توسعه بدون در نظر گرفتن آمایش سرزمینی منطقه با شکست مواجه می شود.

 برای مثال در دولت گذشته صرفا بر اساس جوگیر شدن و پاسخگویی آنی به احساسات مردم و بدون در نظر گرفتن جمعیت، سرمایه و منابع طبیعی و محیطی،  تقریبا به همه شهرستانهای استان قول احداث کارخانه فولاد داده شد. در منطقه تربت حیدریه نیز کلنگ احداث مجتمع فولاد ابتدا در اراضی سیوکی و قلعه نو که خود با کمبود آب مواجه اند زده شد و هنوز به نتیجه نرسیده در بخش رخ اقدام به احداث مجتمع فولاد دیگری نموده اند و جالب اینکه هیچ یک از مسؤلین و نمایندگان شهرستان نپرسیدند وقتی که در منطقه  با خشکسالی و کمبود شدید آب مواجه هستیم و این وضعیت ادامه خواهد یافت احداث کارخانه فولادی که آب فراوانی باید مصرف کند چه توجیه اقتصادی دارد؟!!

بنابر این در توسعه اقتصادی ده سال آینده باید به صنایعی روی آوریم که با شرایط محیطی و آب و هوایی سازگار باشد و گرنه نه تنها کمکی به توسعه منطقه نخواهد کرد بلکه خود ترمز توسعه خواهد بود.

 در زمینه کشاورزی نیز باید به تولید محصولاتی روی بیاوریم که با کمترین میزان مصرف آب بیشترین در آمد و اشتغال را فراهم آورد. برای نمونه تولید زعفران و دیگر محصولات کشاورزی که به آب کمی نیاز دارند و به دنبال آن ایجاد صنایع بسته بندی و جنبی می تواند ضمن ایجاد و اشتغال، سرمایه زیادی را به منطقه سرازیر کند و توسعه را شدت بخشد. 

همانگونه که در تقسیم کار جهانی، جوامع سعی دارند به تولید محصولاتی بپردازند که باکمترین هزینه بیشترین درآمد را بدست آورند، در این منطقه نیز توسعه در جنبه های گوناگون آن باید با توجه به امکانات و استعداد ها از یک سو و کاستی ها و کمبود ها از سوی دیگر همراه باشد.

در صورت برنامه ریزی دراز مدت و گذشتن از منافع آنی، می توان چشم انداز روشنی برای توسعه منطقه در افق ۱۴۰۴ فراهم آورد. در این راه دوری از شعار زدگی اهمیت فراوانی دارد.