پسته در آثار عطار :دکتر محمد حسن ابریشمی
مقدمه: مقاله حاضر، با موضوع پسته در آثار منظوم فریدالدین محمدعطار نیشابوری، نخست به معرفی پسته و رویشگاههای طبیعی آن، بهویژه در نواحی ابرشهر، نیشابور کهن، پارت عهد باستان، میپردازد و سپس با غور و پژوهش در دیوان و برخی منظومههای عطار، عروسان خیال او را با مضامین پسته ـ این محصول بسیار مقوّی، مغذّی هوشافزا، خونساز، نشاطآفرین و خوشمزه همیشه خندان با منشأ ایرانی ـ نقل کرده؛ و در پی آن، در یادداشت پایانی، به داستان پستهزارهای نیشابور پرداخته است. پسته بیگمان کلمة پسته یک واژة بسیار کهن ایرانی و ساختة مردمانی است که در روزگاران بسی دور، در عرصة پهناوری در نواحی جنگلها و رویشگاههای طبیعی درختان پسته، میزیستهاند. بسیاری از مستندات و شواهد تاریخی و جغرافیایی موجود نشان میدهد که نام پسته و درختان آن از سرزمین خراسان ـ به مفهوم جغرافیایی بسی وسیعِ قدیم آن که ماوراءالنهر را نیز شامل میشد ـ منشأ دارد. بسیاری از درهها و دامنههای این سرزمین را جنگلها و تودههای درختان پسته خودرویی زیر پوشش داشته که اکنون بقایای آنها در شمال شرقی ایران (در جنگلهای پسته نواحی زورآباد جام، سرخس، کلات، درگز، سملقان بجنورد، قازانقایه و مراوه تپة گنبد کاووس) و جنگلهای کشورهای افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان و...