دسته: کشاورزی

          سی‌گونه میوة مزبور در سه گروه ده‌گانه را مسعودی (وفات ۳۴۴) نیز در دو اثر خود  مروج الذهب، و اخبار الزمان نقل کرده که به فارسی ترجمه شده است. اسامی میوه‌های پوست‌دار در دو اثر مسعودی با نوشتة تاریخ بلعمی مطابقت دارد، اما در تاریخنامه طبری، به جای «موز» مندرج در آثار مسعودی و نیز تاریخ طبری و تاریخ بلعمی، «مُورد» آمده، که اشتباه از آقای محمد روشن در قرائت نام این میوه (موز) است. اسامی ده میوه هسته‌دار،۱۸ و نیز ده میوه بی‌پوست و هسته،۱۹ در ترجمة فارسی دو اثر مسعودی تفاوت‌هایی دارد، و در تاریخ طبری، و همچنین در متن چاپی تاریخ بلعمی و تاریخنامة طبری، با تفاوت‌هایی آمده است. از باب نمونه در متن چاپی تاریخنامة طبری نام «ترنج» از قلم افتاده، و به اشتباه در اول واژة «بادرنگ» کلمة «خیار» را افزوده است. کاتبان نسخ خطی تاریخنامة طبری در قرائت برخی از اسامی میوه‌های سی‌گانة مزبور، به لحاظ عدم شناخت، گرفتار خطا شده و کلماتی بی‌معنی برای آنها ثبت کرده‌اند. آقای روشن نیز، همین کلمات را، بی‌هیچ توضیحی به منظور رفع اشتباهات کاتبان در متون خطی، در نسخة چاپی تاریخنامه طبری نقل کرده است؛ در اینجا اسامی سه دسته میوة مندرج در...

ابیرجند- شکوفه های بهاری در کویر ایران جلوه‌ای بی نظیر به شهرستان زیرکوه داده است که رویش لاله‌های سرخ در روستای زیبای اردکول جلوه آن را دو صد چندان کرده و چشم نوازی می‌کند. خبرگزاری مهر– گروه استان‌ها: شهرستان زیرکوه منطقه ای زیبا در استان خراسان جنوبی متشکل از کوه های سربه فلک کشیده و دشت های زیبا و سرسبز است که زیبایی های چشم نواز این منطقه گردشگران را در ایام تعطیلات نوروزی فرا می‌خواند. در شهرستان زیرکوه تاکنون ۲۴۰ اثر طبیعی، تاریخی و… در ۳ بخش مرکزی، شاسکوه و زهان شناسایی شده که از این تعداد ۲۰ اثر در فهرست آثار ملی ثبت شده است. مشهورترین این اماکن عبارت‌اند از مسجد جامع افین مربوط به دوره تیموری، رباط و کاروانسرای شاه عباسی زردان مربوط به دوره صفویه، آسیاب های آبی روستای افین و باغستان زهان مربوط به دوره صفویه، بند تاریخی تجنود مربوط به دوره قاجار، غار پهلوان و بند سنگی دربند مربوط به دوره اسلامی قرن ۵ هجری. قلعه حسن بای خان شاهرخت مربوط به دوره سلجوقی، قلعه کوه آبیز مربوط به دوره سلجوقی همچنین قلاع متعدد دیگر که بر بلندای ارتفاعات شهرستان ساخته شده‌اند از جمله قلعه دختر در دره زیبای آهنگران، قلعه کوه افین، قلعه کوه...

            طبری (ابوجعفر محمدبن جریر، تولد ۲۲۴ در شهر آمل طبرستان، وفات۳۱۰،۱ در همانجا) مورخ، مُفَسِّر و فقیه بزرگ ایرانی، شهرت جهانی دارد. طبری آثارش را به زبان عربی نوشته، و اثر معروف وی تاریخ الرسل و الملوک، معروف به تاریخ طبری، است. در این کتاب ضمن شرح وقایع تاریخی، از آغاز آفرینش تا روزگار مؤلف، از برخی درختان، میوه‌ها، گل‌ها و به طور کلی رستنی‌ها و پدیده‌های گیاهی سخن رفته، و گاه برحسب اقتضا شرحی در معرفی یا خصوصیات برخی از آنها آمده است. بخش‌هایی از تاریخ‌الرسل و الملوک به امر منصوربن نوح سامانی توسط ابوعلی بلعمی (وفات ۳۶۳) به فارسی برگردانده، و گاه نکات و دقایقی مهم بر مطالب طبری افزوده که مخصوصاً دربارة رستنی‌ها درخور توجه است. بخشی از این ترجمه که به تاریخ بلعمی معروف شده، با تصحیح روانشاد ملک الشعراء بهار، و به کوشش مرحوم محمد پروین گنابادی، در سال ۱۳۴۱ توسط وزارت فرهنگ انتشار یافته است.۲ همین بخش از ترجمه به کوشش آقای محمدروشن تحت عنوان تاریخنامة طبری در سال ۱۳۷۴ منتشر شده، چهار سال بعد بخش‌های دیگری از آن به همت ایشان انتشار یافته است. نکتة قابل تعجب و در عین حال تمجید آن که تاریخ الرسل و الملوک...

            ۴٫ زردچوبه: آشنایی ایرانیان با زردچوبه به عصر پارتها می‌رسد. در منابع پهلوی عهد ساسانی از زردچوبه سخن رفته است؛ اما به کاربرد آن در رنگرزی تصریح شده و به عنوان ادویه مصرفی نداشته و حتی تا دورة صفویه زردچوبه در آشپزخانه‌های ایرانیان جایی باز نکرده است. در منابع تاریخی، ادبی و نیز سروده‌های شاعران پارسی‌گوی از دیرباز تا امروز به‌ندرت می‌توان کلمة زردچوبه را ملاحظه کرد. حتی دو شاعر خوراک‌پردازِ عصر تیموریان، یعنی احمد اطعمه و بسحاق اطعمة شیرازی، همولایتی و مقارن حافظ (سدة ۸ق)، در سروده‌های خویش بیش از صد نوع غذا و مواد خوراکی یاد کرده‌اند که در چندین گونه از آنها، زعفران در رنگ، رایحه و تزیین بخشی نقش نمایان دارد؛ اما حتی نام زردچوبه را نیاورده‌اند.۱۵۱ با استیلای انگلیسی‌ها بر شبه‌قارة هند و نفوذ روزافزون آنان در خلیج‌فارس، اشاعة زردچوبه به عنوان ادویه بالا گرفت. زان پس در عهد قاجاریه واردات زردچوبة هند به ایران اوج گرفت و اکنون سالانه در حدود ۷میلیون کیلوگرم مصرف زردچوبة ایرانیان است،۱۵۲ در حالی که خواص و خصوصیاتی که برای آن مطرح می‌شود، جنبة تبلیغاتی دارد.۱۵۳ زعفران خوب ما را می‌برند و زردچوبه هر کیلوگرم وارداتی حدود ۴۰۰ تومان را در بسته‌های کمتر از...

            اعتمادالسلطنه به‌درستی از قابلیت محل روستای یاتر و شوربختی زمین آن که به دست مردمان آنجا افتاده، و نیز خوشبختی درخت فلفل، سخن گفته که به لحاظ باورهای اهالی از گزند مصون مانده است؛ اما به‌راستی تقصیر این مردمان منشأ از بی‌تدبیری و فساد حاکمان نداشته است؟ مگر آن شخص بلندنظر و علاقه‌مند به عمران و آبادی که درخت فلفلی را از هند و بلاد دوردست به این روستای کرانة کویر ـ که احتمالاً آبادکرده خود اوست ـ آورده و غرس کرده، از اهالی این روستا نبوده؟ یا عشق به این آب و خاک او را به این موضع نکشانده که این ده آباد شده و اعتباری پیدا کرده و اعتمادالسلطنه آثار ابنیه قدیم و همین درخت فلفل را دیده و روزگار مردمان آن را در عصر ناصرالدین‌شاه نوشته است؟ باری، از این گونه درختان با پیشینه‌ای که به عصر قاجار می‌رسد در شهر و نواحی شهرستان تربت حیدریه نیز سراغ داریم. در روستای کاج درخت (در ۱۱ کیلومتری جنوب غربی تربت حیدریه، بر روی عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۱۳ دقیقه، طول ۵۹ درجه و ۷ دقیقه، ارتفاع از سطح دریا ۱۲۷۰ متر)،۱۴۲ باغی قدیمی معروف به «باغ صدر» پنج درخت فلفل کهنسال، هر...

          با اینکه هزاران هندی در اصفهان و دیگر بلاد ایران عصر صفوی بود و باش داشتند، می‌بینیم که زبان هندی در بین زبانهای مزبور مطرح نیست. دلیلش هم مشخص است، زیرا در هندِ عصرِ تیموریان فارسی زبان رایج بود و هندیها، چون وطن مألوف خود، به فارسی سخن می‌گفتند؛ اما نکتة مایة حیرت و تأسف یکی آنکه در بین انبوه هندیان مقیم ایران شخصیت‌های برجسته‌ای در زمینه‌های مختلف علوم و فنون وجود نداشت و هیچ یک از آنان به مدارجی نرسیدند. همچنین صاحب تألیف یا آثار هنری و معماری و غیر آن نبودند و نمی‌توان باغ و بوستانها یا آثاری از آنها در زمینه امور فلاحت و باغبانی در ایران سراغ گرفت. علت این امر نیز باید فرهنگ پایین و اشتغال آنان به اموری برای ارتزاق همچون پیله‌وری یا فالگیری و اشاعة جفر و جادو و غیر آن باشد. حال اگر با مهاجران ایرانی که به هند رفتند، درصدد مقایسه برآییم، می‌بینیم که ایرانیان در اشاعه فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی و از جمله در انتقال فرهنگ باغبانی، کشاورزی، آبیاری ایران و دانشهای بومی در دورة تیموریان هند چه نقشی درخشان، ماندگار و قابل تحسین داشته‌اند. علل مهاجرت انبوه نخبگان ایرانی در رشته‌های مختلف مستلزم...

      یکی دیگر از باغهای کشمیر «در اطراف نوشهره قریب به بوته کدل» باغ ساختة علیمردان خان (فرزند گنجعلی‌خان‌ ز‌یک ملازم شاه عباس) است.۱۰۰ علیمردان پس از فوت پدرش در سال ۱۰۳۴ق بیگلربیگی قندهار شد. در سال ۱۰۴۷ق، از ترس جان و بیم از شاه صفی صفوی، قندهار را تسلیم فرستادگان شاه‌جهان کرد و شاه‌جهان او را به مقامهای بلند رساند و در سال ۱۰۶۷ق در ناحیة تهار در کشمیر درگذشت. «متروکات او از نقد و جنس معادل یک کرور‏‎]‎‏هر کرور هند: ده میلیون‎[‎‏ روپیه به خزانة عامره عاید شد»؛ دارایی رجال عهد تیموریان پس از مرگ ضبط خزانه شاهی می‌شد (که رسم جالب و قابل توجهی به نظر می‌رسد)! علیمردان‌خان در دورة زندگانی‌اش در کشمیر و پنجاب، لاهور و کابل حکومت کرده و آثار نیک بسیار از خود به یادگار گذاشته است.۱۰۱ ابراهیم خان از یک پسر علیمردان‌خان از امرای معتبر شاه‌جهان و حاکم کشمیر و احمدآباد بود و در شعر «رفعت» تخلص می‌کرد. شاعرانی چون ملامحمد باقر مُذّهِب شیرازی، شریف آملی، علیرضا شولستانی و تجلی شیرازی در خدمت یا ادب‌آموز او بودند، او در سال ۱۱۲۱ق درگذشت.۱۰۲‏ اغلب شخصیت‌هایی که از ایران به هند مهاجرت کردند، در رشته‌های مختلف از نخبگان ایرانی بودند که به تناسب شایستگی‌ها...

                      سه شنبه ۲۷ بهمن        سالک قزوینی دیگر میوه‌های این باغ را سیب، انارِ رقم آب دندان (انار بی ‌هسته)، ناشپاتی (گلابی)، امرود (خوج)، شفتالو، بادام، آلوبالو، انگور و انجیر برشمرده و گلهای آن را بنفشه، سنبل، لاله و نرگس و درختان سایه‌دار آن را سَرو و بیدمجنون ذکر کرده و از وجود هیچ میوه و گل هندی در این باغ سخنی نگفته است.۶۵ طغرا مشهدی در «رساله تجلیات» به نظم و نثر رستنی‌ها و میوه‌ها و گلهای کشمیر و نیز زیباییهای بهار و پاییز این سرزمین را با صنایع لفظی بدیع و تعبیرات و تشبیهات بس جالب و گاه عجیب وصف کرده است.۶۶ منیر لاهوری (متوفی ۱۰۵۴ یا ۱۰۷۴ق) نیز در «مثنوی صفت بنگاله» نام رستنی‌ها، گلها و میوه‌های این سرزمین را آورده که برخی از آنها فارسی و بعضی هندی یا بنگالی است؛ از جمله گل: لاله، صدبرگ، قلعه، عشق پیچان، چنبیلی، رایی‌بیل، سیوتی، رایی‌چنبه، کیوه، جاهی‌جوهی، فرنگی، عجایب، جهانگیری، قدم، مشک دانه، مهدی، چنبه، نیلک، کلیجن، بندلی، فرنگی‌نیزه، دوپهری، لیلی ‌و ‌مجنون، ناکیسر، کوزه، کرنه، کندراج، قرنفل، مخمل، حبشی، چینی، کند، پیاری، سهاکن. برخی از گلهای مزبور علفی و یک ساله نیست، بلکه به صورت...

      نام برخی از گلها و گیاهان هند و کشمیر در فرهنگهای فارسیِ عصر گورکانیان آمده است. جهانگیر از رستنی‌های مختلف سرزمین هند و کشمیر با تمجید فراوان یاد کرده و نام هندی و مشخصات انواعی از آنها را در ذیل عنوان «وصف انواع گلها که مخصوص هندوستان است» به دست داده: «از حیث ریاحین وگلهای خوشبوی، هند را بر گلهای معموره عالم ترجیح می‌توان داد. چندین گل است که در هیچ جای عالم نام و نشان آن نیست: اول گل چنبه که گلی است در نهایت خوشبویی و لطافت، به هیأت گل زعفران، لیکن رنگ چنبه زرد مایل به صندل است و درخت او در غایت موزونی است و کلان و پربرگ و سایه‌دار… گل کیوره که از بوی مشک هیچ کم ندارد؛ دیگر گل رای‌بیل است که در بوی از عالم یاسمین سفید است. دیگر گل سیوتی که از عالم گل کیوره است، غایتاً‌ کیوره خاردار است و سیوتی خار ندارد و رنگ آن به زردی مایل است اما کیوره سفیدرنگ است؛ و از این گلها و گل چنبیلی ـ که گل یاسمین این ولایت است ـ روغنهای خوشبوی می‌سازند.۵۶‏ گل پلاس هم مخصوص هندوستان است، بو ندارد، اما رنگش نارنجی آتشین است، بیخ آن سیاه و...