دسته: کشاورزی

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات دکتر محمدحسن ابریشمى – بخش پانزدهم

  باب نخست از جزو یازدهم ورزنامه به «مگس انگبین» اختصاص یافته که در آن، از جمله آمده است: … او بهتر و پرمنفعت‌تر از همة مرغان و بهایم و خزندگان زمین است از جملة حیوان، زیرا که او در بسیار چیزها که از او آید از کارهای لطیفش به مردم و به کارهای مردم [خوب و خردمند شباهت‌ها دارد]، و این کارها که او همی کند و هدایت که او راست و منفعت بزرگ … مانند کارهای آن کسان است… از بهر خود خزینه سازد؛ از درخت، و از آنچه خواهد از دیگر نبات‌ها و چون بخورند از آن، ‌بعضی آن بود که به «انگبین» [تبدیل] کند و بعضی آن بود که به «موم» کند و جز آن، و آن همه در جملة روزگارش که کنَد هم انصاف دهد و هم انصاف خواهد، و معنای این آن است که به غذای خویش هیچ پلیدی نکند و، نه چیزی از گوشت و یا از خون، الا از درخت و از دیگر نبات‌ها که آن او را خوش آید و شیرین بود و هیچ زیان از آن به معاش مردم نرسد؛ و اگر کسی زیانی خواهد که بدیشان کند از صآن کس، که آن زیان کاری جوید، پنهان شوند. و از لطف...

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات دکتر محمدحسن ابریشمى – بخش دوازدهم

    ایرانیان که همواره در طول تاریخ با آفت ملخ و هجوم دسته‌های انبوه این حشره مواجه بوده‌اند، در ادوار کهن، شیوه‌ای شگفت در دور کردن توده‌های عظیم ملخ‌های در حال پرواز ابداع کرده‌اند و آن ایجاد صداهای مهیب و پرطنین بوده است. به این ترتیب که جمع زیادی از اهالی، زنان و مردان پرتوان آبادی با کوبیدن شدید چوب و سنگ بر طبل و دهل و طشت (معرَّب تشت) و سینی و طاس و ایجاد امواج و ارتعاشات صوتی شدید، لرزاننده و کرکننده، مانع فرود و نشستن ملخ‌ها در عرصة باغ و بوستان‌ها و کشتزارهای پیرامونی آبادی‌ها می‌شده‌اند. تجربة بسیار مؤثری که هنوز هم در برخی نواحی قلمروهای فرهنگی ایران استمرار دارد، و برخی شاهد اجرای این شیوة شگفت بوده‌اند و بسیاری نیز شنیده یا به یاد دارند. برای مثال از باب نمونه: تجربة مزبور را مستند به گفته‌های قوم و خویش بزرگوارم آقای دکتر علی ابریشمی (پزشک، متولد ۱۳۰۷، مقیم مشهد) نقل می‌کند: ایشان در سال ۱۳۴۳ با جمعی از دوستان خود، در سفر به خواف و رشخوار، از نواحی شرقی شهرستان تربت‌حیدریه، شاهد حرکت تودة میلیونی ملخ‌ها چون ابری سیاه در آسمان بوده و بر اقدام عجیب روستاییان برای دور کردن ملخ‌ها نظارت داشته‌اند. به این ترتیب...

0

هوشمندی ‌رفتاری حشرات دکتر محمدحسن ابریشمى – بخش یازدهم

  دو نکته در مطالب لاروس، به شرح مزبور: نخست تخم‌ریزی ملخ در خاک خشک و خروج حشره از تخم (تفریخ) پس از بارندگی ممتد؛ دوم، دور کردن یا فراری دادن گروه‌های عظیم ملخ‌های بالدار با ایجاد سروصدای ممتد و شدید. ایرانیان در ادوار کهن به هر دو مورد مزبور به تجربه پی برده و برخی دانشمندان قدیم در آثار مکتوب فارسی خود به آن اشاره کرده‌اند که در ادامه نمونه‌هایی نقل کرده است. اما در مورد دوم، جای تخم‌گذاری ملخ در زمین سخت و بیرون آمدن حشره از تخم به هنگامی که هوا خوب و مناسب باشد، دانشمندان ایرانی قدیم از آن سخن گفته‌اند. از باب نمونه شهمردان بن‌ ابی‌الخیر رازی، در سال ۴۸۸، ضمن معرفی «ملخ»، افزون بر گزینش زمین سخت (خاره) برای تخم‌ریزی و خروج کرم به هنگام اعتدال و خوشی هوا، به رفتار هماهنگ و حرکت گروهی ملخ‌های خُرد، در جهت رسیدن به مقصد خاص و چگونگی گذشتن از رودخانه، اشاره کرده است: ملخ. چون چرا کرده باشند، و شکم از تخم پرگردانیده، جایگاهی طلبند سخت، که کلنگ بر آن کار نکند الابه دشخواری، و به پای جای باز کنند، و دنبال درونشانند و زمین‌خاره بدو نرم شود چون موم، و تخم در او نهد. آنگاه دور...

0

بورس کالای پسته مه ولات راه اندازی شد

تربت حیدریه – ایرنا- رییس بانک زعفران و کارگزار بورس زعفران تربت حیدریه از راه‌اندازی بورس کالای پسته مه ولات خبر داد. نادر کریمی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه این بورس از امروز فعالیت خود را آغاز کرده است گفت: در این بورس، پسته فندقی که محصول درجه یک است و در اصطلاح به آن پسته "سی، سی و دو" گفته می‌شود با ظرفیت یکصد تن عرضه خواهد شد.  وی با بیان اینکه بورس پسته در گذشته فقط در کرمان دایر بود افزود: با توجه به اینکه شهرستان مه ولات یکی از قطب های اصلی تولید پسته در ایران است، این نیاز احساس شد که پسته تولیدی این شهرستان ابتدا استاندارد سازی و سپس روانه بازارهای صادراتی شود که راه اندازی بورس این کالا در تحقق این مهم بسیار حایز اهمیت است. وی سطح زیرکشت پسته در مه ولات را ۲۲ هزار هکتار و میانگین تولید سالیانه آن را ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار تن ذکر کرد و اظهار داشت: از این میزان ۲۲ هزار تن پسته خشک فراوری و روانه بازارهای مصرف می‌شود. شهرستان مه ولات بزرگترین شهرستان باغی خراسان رضوی است که مقام نخست سطح کشت و تولید محصول پسته و انار و عنوان پنجم...

0

کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران در تربت حیدریه افتتاح شد

تربت حیدریه- ایرنا- کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران و انبار سپرده کالایی بورس زعفران با حضور مدیرعامل بورس کالای ایران و شماری از مسئولان استانی و شهرستانی در تربت حیدریه راه اندازی شد. مدیرعامل این کارخانه روز سه شنبه در آیین افتتاح آن گفت: این مرکز در زمینی به مساحت سه هزار و ۸۰۰ مترمربع و با اشتغال‌زایی مستقیم سالیانه برای ۱۰۰ نفر از افراد جویای کار در تربت حیدریه افتتاح و راه اندازی شد. احسان مصطفوی نژاد افزود: در این مرکز، طبق برنامه کاری از پیش تعیین شده، ارائه آموزش های مشخص و متداول ظرف مدت سه سال برای ۱۶۰ هزار خانوار کشاورز حوزه زعفران تدارک و برنامه‌ریزی شده است. وی ادامه داد: این مجموعه، تکمیل کننده و توسعه دهنده زنجیره ارزش زعفران است بدین معنا که این زنجیره قبل از تولید با آموزش آغاز و تا گرفتن بازخورد مصرف کننده ادامه خواهد داشت و یکی از مهمترین حلقه های این زنجیرها، بورس کالای زعفران با استاندارد سازی، ارزیابی کیفی و کمی، شفافیت در خرید و فروش، شفافیت در عرضه و تقاضا، حقوق کشاورز و مصرف کننده است. مدیرعامل کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران و انبار سپرده کالایی بورس زعفران گفت: در این مکان فعالیت های دیگری نیز صورت می گیرد که شامل برگزاری دوره های آموزش تخصصی...

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات بخش هشتم – دکتر محمدحسن ابریشمى

  «علی‌بن عبدالواسع کامی‌لاهیجی» در کتابی با عنوان «خواص الحیوان» (تألیف ۱۰۳۳) که ظاهراً به منابع زیادی دسترسی داشته بر اساس نگارش‌ها و نیز باورهای پیشینیان، مطالب زیادی دربارة انواع جانداران فراهم آورده است. شادروان حسینعلی باستانی راد طی یادداشتی در تاریخ اول دی ماه ۱۳۲۴ به شرحی در معرفی علی کامی‌لاهیجی نوشته و زوایایی از دوران زندگی و چگونگی قتل این نویسندة گمنام را آشکار کرده است.[۱] کامی‌لاهیجی ذیل عنوان «مورچه» مطالب زیادی نقل کرده و برخی را با استدلال رد کرده است: «جمعی از حکما برآنند که مورچه را به علت تنگی حلق و باریکی میان، قدرت خوردن چیزی نیست و آنچه از روی حرص به خانه و لانه خود می‌برد از رایحة آن منتفع و محظوظ می‌گردد و جماعت دیگر را اعتقاد آن است که فرقة قدما جهت اغراق قِلَّتِ اَکل [کم خوردن]آن گفته‌اند و الا به محض رایحه تعیّش امکان ندارد، و در چیزهایی که مورچه در آن رفته باشد اثر خورده و کم شدن مادة اصل ظاهر می‌شود».[۲] به نوشتة همو: «مور، از غایت کیاست، در تمام تابستان خوراک به لانه برده جهت اوقات عسرت و برودت ذخیره می‌کند. سایر حبوب را که در زیرزمین می‌برد می‌شکند و دو نصف می‌کند تا از جذب رطوبت زمین...

0

جشنواره ملی عکس زعفران در تربت‌حیدریه برپا شد

تربت‌حیدریه- ایرنا- پنجمین جشنواره ملی عکس زعفران با حضور عکاسانی از ایران و چند کشور خارجی روز شنبه در شهرهای تربت‌حیدریه و زاوه در جنوب خراسان رضوی فعالیت خود را آغاز کرد. دبیر جشنواره ملی عکس زعفران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا هدف این رویداد هنری فرهنگی را معرفی خراسان به عنوان بزرگترین تولیدکننده محصول راهبردی زعفران در جهان و نیز کمک به افزایش سرانه مصرف زعفران اعلام و بیان کرد: معرفی این پایگاه مهم تولید و عرضه زعفران، ثبت و مستندسازی مراحل مختلف برداشت، فرآوری و بسته ‌بندی محصول از دیگر اهداف برپایی جشنواره هستند. سلیمان گلی افزود: این رویداد فرهنگی توسط انجمن عکاسان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تربت حیدریه برای پنجمین سال پیاپی بپا شده است.  وی به موضوع آثار ارایه شده در جشنواره عکس زعفران نیز اشاره و بیان کرد: در "بخش اصلی" زعفران، برداشت فرآوری، تاثیر زعفران در اقتصاد و زندگی مردم تربت حیدریه و زاوه، گردشگری زعفران، رعایت بهداشت در برداشت و فرآوری گلهای زعفران مورد نظر است. دبیر جشنواره ملی عکس زعفران ادامه داد: در "بخش جانبی" جشنواره نیز که به صورت غیرحضوری برگزار شده آثار مختلف از جمله استفاده از زعفران در غذاهای ایرانی و خارجی، رنگ دهنده و تزیین کننده شیرینیها، طعم دهنده در...

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات بخش ششم ـ دکتر محمدحسن ابریشمى

  نجم‌الدین ابوالرجاء قمی، در تاریخ الوزراء (تألیف ۵۸۴) در شرح راه و روش‌های وزرا در رتق و فتق امور و نیز وصف خدمات خوب یا بد آنان، گفتار خود را، گاه بر سبیل مثال، با اشاره به خصلتی از «مورچه»، شیواتر کرده است. از باب نمونه، در ضمن شرح جهالت یکی از بستگان وزرا، اشاره‌ای به خصلتِ نیک آن شخص نیز دارد: اما اصلاحی در وی بود که «مور» را نیازردی. در جای دیگر، اوصافی از وزیری با تدبیر نقل کرده است و در وصف کسانی که با تمامی وجود در خدمت وزیر بوده‌اند، گفته است: چون «رکاب» در پای او افتاده‌اند و چون «مور» کمر انقیاد او بسته‌اند. [۱] به نوشته همو: «مورچه» را چون «پر» برآید سبب هلاک بود. «مور» باشد که زاد ]توشه[عمر ذخیره‌ سازد، «شیر» از این اندیشه فراغی دارد. «مور» پای برهنه از «خر» با نعل بهتر رود. [۲]زکریا قزوینی در قرن هفتم (۶۰۲-۶۸۲ هجری) در آثار البلاد، تعاریفی از ویژگی‌های فردی و همبستگی‌های جمعی این حشره دارد: نَمل، مور بود، حیوانی حریص … ، خانه «مور» چون خانه بوَد که در آن جا دهلیز و صفحه؟صحنه؟ و غرفه و حجره بوَد. و «حبوب» را در غرفه‌ها نهند تا آب بدان جا نرسد، و بعضی...

0

ایران ، زمین ، آب و گیاه … نگاهی به زندگی و پژوهش های استاد دکتر محمدحسن ابریشمی ، مورخ کشاورزی ایران/پرویز غفوری

  طی نیم قرن دوستی، مودت و افتخار همکاری در بانک کشاورزی با آقای محمدحسن ابریشمی، و آشنایی با تألیفات و آثار ایشان، که خیلی از آنها را با اشتیاق مطالعه کرده‌ام، بر آن شدم شرح احوال و زندگی‌نامه‌ای از این دوست فروتن فرهیخته تدوین کنم. به همین منظور با استفاده از لوحه‌های فشردة مصاحبه‌های تلویزیونی، رادیویی و مطبوعاتی، و نیز از یادداشت‌ها و مقدمة آثار ایشان، به ویژه آنچه در آرشیو روزنامة اطلاعات موجود و در دسترس اینجانب بود، استفاده کرده که حاصل آن پیش روی شماست. یقین دارم مطالعة مطالب آن برای خویشان، دوستان و همکاران آقای ابریشمی دلنشین است، به خصوص که برای فرزندان و نوجوانان ما پند‌آموز و سازنده به نظر می‌رسد. *** مرورِ خاطرات و زندگی‌نامه استاد ابریشمی را از سال ۱۳۱۸ آغاز می‌کنیم. یعنی زمانی که در تربت‌حیدریه متولد شد. جالب است که نام خانوادگی این پژوهشگر، در باب مباحث تاریخ کشاورزی ایران هم به نوعی با امور فلاحتی ارتباط دارد که در‌این‌باره چنین می‌گوید: «نام خانوادگی من از این جهت ابریشمی است که نیای بزرگم (حاج ملا احمد شعرباف یزدی؛ «شعرباف: بافندة پارچة ابریشمی ممتاز») در عهد ناصرالدین‌شاه از یزد به تربت‌حیدریه مهاجرت کرد و با فرزندانش (حاج ملا رجبعلی و حاج ملا غلامحسین)...

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات دکتر محمدحسن ابریشمى/بخش پنجم

  محمد بن محمود طوسی در «عجایب المخلوقات» (تألیف ۵۵۶) مطالبی جالب در باب تدابیر و حساسیت‌های مورچه (عربی آن: نَمل) نقل کرده است و در ضمن معرفی این حشرة پرتلاش، از رفتارهای غریزی و آگاهی‌ها و پیش‌بینی‌های هوشمندانه و نیز آزمندیهای «مورچه» و دیگر خصوصیات آن سخن گفته است. همو، همچنین به نقل برخی تجارب پیشینیان، در جهت اثبات ادراک و هوش مورچگان، از جمله قرار گرفتن مورچه در کانون یا مرکز دایرة حلقة گداختة آهنین و چهار پاره کردن تخم گشنیز و از پای درآوردن اژدها (مار عظیم‌الجثه) و شیر زخمی پرداخته است: … و این مورچه، بدان ضعف، حرصی دارد که دانه‌ها می‌کشد و حرص در چهار کس است: در آدمی و مورچه و کلاغ و موش؛ این چهار جانور خزینه [انبار] نهند مورچه از بهر زمستان جمع کند و دانه را به دو پاره کند تا بِنَروید، و گشنیز را به چهار پاره کند زیرا که نیمة وی بروید، و قطمیر [پوست نازک] از حبوب برکند تا نروید … و حس وی چنان تیز بود که اگر چیزی تو بر بینی نهی بوی آن نشنوی … گویند طوقی آهنین از کوره بیفکندند، مورچه در میان وی بود، از هر جانب که می‌رفت حرارت می‌یافت، تا در مرکز...