دسته: محیط زیست

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات بخش هشتم – دکتر محمدحسن ابریشمى

  «علی‌بن عبدالواسع کامی‌لاهیجی» در کتابی با عنوان «خواص الحیوان» (تألیف ۱۰۳۳) که ظاهراً به منابع زیادی دسترسی داشته بر اساس نگارش‌ها و نیز باورهای پیشینیان، مطالب زیادی دربارة انواع جانداران فراهم آورده است. شادروان حسینعلی باستانی راد طی یادداشتی در تاریخ اول دی ماه ۱۳۲۴ به شرحی در معرفی علی کامی‌لاهیجی نوشته و زوایایی از دوران زندگی و چگونگی قتل این نویسندة گمنام را آشکار کرده است.[۱] کامی‌لاهیجی ذیل عنوان «مورچه» مطالب زیادی نقل کرده و برخی را با استدلال رد کرده است: «جمعی از حکما برآنند که مورچه را به علت تنگی حلق و باریکی میان، قدرت خوردن چیزی نیست و آنچه از روی حرص به خانه و لانه خود می‌برد از رایحة آن منتفع و محظوظ می‌گردد و جماعت دیگر را اعتقاد آن است که فرقة قدما جهت اغراق قِلَّتِ اَکل [کم خوردن]آن گفته‌اند و الا به محض رایحه تعیّش امکان ندارد، و در چیزهایی که مورچه در آن رفته باشد اثر خورده و کم شدن مادة اصل ظاهر می‌شود».[۲] به نوشتة همو: «مور، از غایت کیاست، در تمام تابستان خوراک به لانه برده جهت اوقات عسرت و برودت ذخیره می‌کند. سایر حبوب را که در زیرزمین می‌برد می‌شکند و دو نصف می‌کند تا از جذب رطوبت زمین...

0

سیلاب پنج میلیارد ریال خسارت در خواف به جا گذاشت

گناباد- ایرنا- فرماندار خواف گفت: سیلاب و تگرگ سه روز گذشته پنج میلیارد ریال به بخش کشاورزی و جاده‌های بخش جلگه زوزن این شهرستان خسارت وارد کرد. حسین سنجرانی روز شنبه طی گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بیشتر این خسارت‌ها به بخش کشاورزی و محصول پنبه و جاده‌های بخش جلگه زوزن و روستاهای تابعه آن نظیر بنیاباد و لاخی برکا وارد شده است. وی ادامه داد: جاده‌های روستایی ابراهیمی به زوزن و لاخی برکا به چهارگچی شهرستان خواف که روز پنجشنبه هفته گذشته به دلیل بارش شدید باران و سیلاب مسدود شده بود هم اکنون باز شده و تردد در آن‌ها جریان دارد. رییس اداره پیش بینی هواشناسی خواف هم به خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل نبود ایستگاه باران سنجی در بخش جلگه زوزن اطلاعات دقیق از میزان بارش باران در این منطقه وجود ندارد. اسماعیل میرزاده افزود: با توجه به وسعت خواف فقط سه ایستگاه باران سنجی در این شهرستان فعال است و دستکم سه ایستگاه دیگر مورد نیاز است که پیگیری‌هایی در این زمینه در حال انجام است.  شهرستان ۱۴۰ هزار نفری خواف با ۱۲۳ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان در ۲۶۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است. بازدیدها: ۲۸

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات بخش ششم ـ دکتر محمدحسن ابریشمى

  نجم‌الدین ابوالرجاء قمی، در تاریخ الوزراء (تألیف ۵۸۴) در شرح راه و روش‌های وزرا در رتق و فتق امور و نیز وصف خدمات خوب یا بد آنان، گفتار خود را، گاه بر سبیل مثال، با اشاره به خصلتی از «مورچه»، شیواتر کرده است. از باب نمونه، در ضمن شرح جهالت یکی از بستگان وزرا، اشاره‌ای به خصلتِ نیک آن شخص نیز دارد: اما اصلاحی در وی بود که «مور» را نیازردی. در جای دیگر، اوصافی از وزیری با تدبیر نقل کرده است و در وصف کسانی که با تمامی وجود در خدمت وزیر بوده‌اند، گفته است: چون «رکاب» در پای او افتاده‌اند و چون «مور» کمر انقیاد او بسته‌اند. [۱] به نوشته همو: «مورچه» را چون «پر» برآید سبب هلاک بود. «مور» باشد که زاد ]توشه[عمر ذخیره‌ سازد، «شیر» از این اندیشه فراغی دارد. «مور» پای برهنه از «خر» با نعل بهتر رود. [۲]زکریا قزوینی در قرن هفتم (۶۰۲-۶۸۲ هجری) در آثار البلاد، تعاریفی از ویژگی‌های فردی و همبستگی‌های جمعی این حشره دارد: نَمل، مور بود، حیوانی حریص … ، خانه «مور» چون خانه بوَد که در آن جا دهلیز و صفحه؟صحنه؟ و غرفه و حجره بوَد. و «حبوب» را در غرفه‌ها نهند تا آب بدان جا نرسد، و بعضی...

0

هوشمندی‌های رفتاری حشرات دکتر محمدحسن ابریشمى – بخش سوم

  هوشمندی و حساسیت‌های رفتاری برخی حشرات همان‌سان که اشاره شد، پژوهش‌های دانشمندان و زیست‌شناسان جهان در دو قرن اخیر در باب هوش و ادراک جانوران از جمله دربارة «حشرات» بسیار پردامنه و چشمگیر است. در متون کهن بعد از اسلام، به‌ویژه در منابع دایره‌المعارفی قدیم نیز از این گونه تجارب و همچنین باورها و تفکرات دال بر ادراک و هوش «حشرات» نقل شده که عمدتاً مبتنی بر آزموده‌ها و گفته‌ها و پندارهای قدیم تر ایرانیان است. در این گونه منابع بیشتر به تجارب و باورها دربارة رفتارها وحساسیت‌ها و حرکات هوشمندانة برخی از حشرات، چون «مورچه» و «ملخ» و «زنبور عسل» و نیز «کژدم» از «بندپائیان» اختصاص یافته که در ادامه به آن پرداخته است. ۱- مورچه(نَمل) پاره‌ای از تجارب و باورهای پیشینیان دربارة رفتارها و حساسیت‌های مورچگان در متون کهن به چشم می‌خورد. از باب نمونه «ابودلف مهلهل خزرجی» در سال ۳۴۱ هجری به دنبال دیدار از دماوند، به تجربة اهالی این ناحیه از ایران در باب رفتار مورچگان اشاره کرده است که دلالت بر ادراک این حشره در پیش‌بینی «خشکسالی» دارد. “… در یکی از رشته‌های این کوه آثاری از یک ساختمان قدیمی یافتم که در اطراف آن قبرهای زیادی وجود داشت و نشان می‌داد که محل ییلاقی...

0

هوشمندی‌های رفتاری حشرات آزموده‌ها، دانش‌ها، تفکرات و باورهای ایرانیان دکتر محمد حسن ابریشمی ( بخش دوم )

پندارها و آگاهی‌های عمومی‌ایرانیان از قدیم‌ترین ایام، دربارة آفرینش و جهان هستی، همة مخلوفات و شگفتی‌های عالم هر چه و هر اندازه که بوده، طی ادوار تاریخی دهان به دهان گشته و در وجه باورهایی در اذهان عامه کم و بیش بر جای مانده است. این باورها، گاه با خرافات و گاهی با آموزه‌های دینی درآمیخته و استمرار یافته است. در آثار بعضی از دانشمندان و نویسندگان رشته‌های گوناگون علوم و فنون قدیم و نیز برخی از ادیبان و شاعران و عارفان، به مناسبت‌هایی از این باورها سخن رفته است. همچنین در لابه‌لای سطور و صفحات متون کهن با عناوین و موضوعات مختلف، گاه برحسب اقتضا یا به عنوان تمثیل و به صورت پراکنده از برخی پدیده‌های عالم هستی از جمله «کانی‌ها»، «رستنی‌ها» و «جانداران» یاد شده است. اما افزون بر این، در بعضی از منابع و متونِ کهنِ دایرة‌المعارف‌ گونه، جستارهای مستقلی به مباحث کانی‌ها، رستنی‌ها و جانوران، اختصاص یافته است. در هر مبحث از جستارهای این گونه آثار غالباً، مشخصات و خواص و خصوصیات بسیاری از کانی‌ها یا گیاهان یا جانداران، از آن جمله «حشرات» ثبت شده است. مندرجات این منابع و متونِ کهنِ دانشنامه‌ای حاوی آموزه‌ها، تجارب، تفکرات و باورهای پیشینیان دربارة موضوعات مختلف است که بی‌گمان دربردارندة...

0

افتخاری دیگر برای حوزه میراث فرهنگی و گردشگری تربت حیدریه (ثبت ملی آبشار زیبای رودمعجن )

با تصویب شورای ملی ثبت طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی، اثر طبیعی آبشار رودمعجن (بعنوان اولین میراث طبیعی شهرستان) واجد ارزش در فهرست آثار ملی قرار گرفت.   بازدیدها: ۱۶

0

هوشمندی ‌های رفتاری حشرات دکتر محمدحسن ابریشمی بخش نخست

        چندی از هجوم هولناک دسته‌‌های عظیم ملخ (در اردیبهشت ۱۳۹۸)، به بخش‌‌های جنوبی ایران می‌گذرد. هجومی که خرابی‌های فراوان و نگرانی‌‌هایی ایجاد کرده است. حملة میلیونی ملخ‌‌ها به کشور ما پیشینة دور و درازی دارد که مواردی در منابع ثبت شده است. پدران و اجداد ما، اطلاعات جالبی از این حشره و خصوصیات آن به تجربه دریافته و شیوة جلوگیری از فرودِ دسته‌های انبوه ملخ در حال پرواز را کشف کرده‌اند. شواهد و مستندات نشان می‌دهد که سرآغاز حرکت و هجومِ بسیار انبوه ملخ‌‌ها از سرزمین‌های جنوبی خلیج‌فارس مبدأ دارد. از آنجا که لغت «دُبَی» در عربی به معنی «ملخ پیاده» و «سرزمین بسیار ملخ» است، بی‌گمان سرزمین دُبَی، از امیرنشین‌های خلیج فارس وجه تسمیة خود را از این حشره گرفته است. در این مقاله که به پژوهش‌ دربارة هوشمندی‌های رفتاری حشرات پرداخته بخشی به «ملخ» و بخش‌هایی به «مورچه» و «زنبور عسل» اختصاص یافته و شرحی در معرفی و ویژگی‌های هر یک از این حشرات، مبتنی بر تجارب و باورهای پیشینیان و مستند به متون کهن نقل کرده است. به دنبال آن، ضمن شرحی جالب دربارة «عقرب» و آزمون خودکشی آن، به نقل و نقد و اظهارنظر متفاوت در این باب پرداخته است. در خاتمه به...