در منابع کهن و نصیحه الملوک امام محمد غزالی – بخش دوم دادگری و برکات خداوندی استاد محمد حسین ابریشمی
بعد از اسلام کتابهایی با مباحث اخلاقیات و پندنامههایی از عهد ساسانیان برجای بوده، و نیز سخنان حکمتآموز و داستانهایی، از شهریاران عصر اساطیری تا عهد ساسانی، در بین ایرانیان دهان به دهان و نسل به نسل نقل میشده که مورد توجه خلفا و بزرگان عرب قرار گرفته و در منش و شخصیت آنان تأثیر گذاشته است. مثلاً ابوعبدالله مقدسی در قرن چهارم، به استناد منابع قدیمتر نوشته است: «عمر میگفت من دادگری را از کسرا [خسرو انوشیروان] و سیرت او فرا گرفتم» (مقدسی، ۱۳۶۱، ۱ر۲۶)؛ همچنین در دورة خلافت مأمون (۱۹۸-۲۱۸ ه )، در خاکبرداری کف ایوان مداین توسط زوبان، کتابی بر پوست آهو نوشته، محفوظ در صندوقی بلورین، با عنوان «جاویدان خرد» پیدا شد که به دستور مأمون توسط حسن بن سهل سرخسی از پهلوی به عربی ترجمه شد و شیوههای حکمتآمیز جهانداری مندرج در آن، با بهرهوری از درآمیختن دین با دولت و دانش و دبیری و دهقانی، مورد استفاده و تقلید مأمون، در شالودهریزی بنیان خلافت و شیوة حکومت، قرار گرفته است (ابریشمی، ۱۳۷۹، ۴۶-۴۷). این گونه کتابهای اخلاقی و پندنامهها و نیز سخنان حکمتآموز و داستانهای شفاهی رایج در بین ایرانیان، به عربی ترجمه شده و گفتارها و مباحثی از آنها به تفاوت به شهر یاران...