مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: مجموعه تاریخی بنای کلیسا و قبرستان ارامنه شهر مشهد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

به گزارش ایلنا، حسین زارع صفت افزود: بنا به پیشنهاد اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی و تصویب شورای سیاستگذاری ثبت آثار، مجموعه تاریخی بنای کلیسا و قبرستان ارامنه شهر مشهد، پس از طی مراحل اداری و سازمانی در ردیف آثار ملی ایران قرارگرفت.

وی افزود: این اثر، تنها گورستان مربوط به ارامنه در شهر مشهد است که از لحاظ تاریخی- سیاسی از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار بوده و با مشارکت شورای خلیفه‌گری ارامنه تهران وشمال و پیگیری‌های انجام شده با شماره۳۱۴۴۴ در ردیف آثار ملی قرار گرفت.

زارع صفت گفت: محدوده زمین قبرستان ارامنه مشهد وسعتی معادل۴۵۴۲مترمربع را به خود اختصاص داده است و مساحت کلیسای یا مادور (نمازخانه) آن ۱۰۲مترمربع است. طبق کتیبه سردر، مادور راهبه کا‌ترین را آرپنیک و ملکوم هارتونیاس به یاد مادر و مادرزن خود که در همین مکان می‌باشند در سال (۱۹۴۷میلادی) بنا نموده‌اند. همچنین در سالهای گذشته وسعتی معادل۲۵۸۴مترمربع از کل ملک قبرستان جهت ایجاد بلواراصلی تخریب شده و سنگ قبور آن به قسمت دیگری منتقل گردیده است.

وی خاطرنشان کرد: براساس تاریخ روی سنگ قبر‌ها، قدیمی‌ترین آن متعلق به اواخر دوره قاجار و جدید‌ترین آن اوایل پهلوی دوم می‌باشد که طبق سند موجود، هیئت ارامنه به نمایندگی باباجان وادریانس فرزند داود ششدانگ یک قطعه باغ می‌می مشتمل بربیست ویک جوبه ویک قطعه زمین معروف به گلدان و میوه‌دان به شماره۱۹فرعی واقع در باغات نکاح پلاک سه اصلی جهت گورستان ارامنه خریداری کرده است.

زارع صفت افزود: مدفونین گورستان ارامنه شهر مشهد از کشورهای آمریکا، روسیه، گرجستان، کانادا، فرانسه، لهستان و…. بوده و خطوط نوشته شده بر روی الواح قبور شامل رسم الخط فارسی، آرامی، ارمنی، انگلیسی، لهستانی، فرانسوی، روسی و … است که مهم‌ترین قبر این گورستان متعلق به مبلغ آمریکایی لوئیس اف. اسلستین است وی در سال۱۳۱۲ق/۱۸۹۵م در مشهد متوطن گردید و در طول دوران حضور خود در مشهد وقبل از مرگش به سال۱۳۴۰ق/۱۹۱۸م موفق شد تا دو یا سه نفر را به آئین مسیحیت رهنمون سازد.

این مقام مسئول گفت: در این گورستان افرادی با فرق گوناگون دفن شده‌اند که می‌توان به ارتودکس‌ها، کاتولیک‌ها، ارامنه گریگور وآشوری‌ها و …. اشاره کرد. همچنین بخشی از قبور این گورستان متعلق به مهاجران لهستانی و گویای حقیقتی تلخ از برگهای تاریخ جنگ جهانی دوم است، این زنان وکودکان که در سال ۱۹۴۲میلادی پس از رهایی از اردوگاه‌های کار اجباری درسیبری به ایران پناه آوردند متاسفانه تعدادی از این افراد به دلیل بیماری‌ها و ناتوانی و سختی‌های راه امانشان نداد تا به سرزمین مادری خود بازگردند؛ در این آرامستان ۳۰ لهستانی مهاجر در بخشی ویژه مدفونند.

وی یاد آور شد: شکل سنگهای تراشیده بر روی قبور بسیار متنوع بوده و تعدادی از آن‌ها محل مخصوص عود سوز دارد. صلیب‌ها نیز در این مکان متنوع است، اما معروف‌ترین آن‌ها صلیبی است که مورد استفاده در کلیسای ارتودوکس روسیه بوده و علاوه بر یک خط افقی، یک خط کوتاه‌تر افقی بالای خط افقی اصلی و یک خط کج هم در زیر خط افقی اصلی دارد.

شایان ذکر است، برای نخستین بار نادرشاه افشار تعدادی از خانوارهای ارامنه و یهودی را به مشهد کوچ داد و آن‌ها را در محله عیدگاه و بیرون از آن ساکن نمود. و از آنجایی که خراسان با کشورهای آسیای میانه مرز مشترک داشت و پلی ارتباطی بین این کشور‌ها محسوب می‌شد بنابراین، تجار و صنعتگران مسیحی بسیاری از ایروان، قراباغ، نخجوان، ترکمنستان و روسیه به این منطقه مهاجرت کردند. قبرستان ارامنه در تقاطع حرعاملی و بلوارشهید کریمی قرار دارد