دسته: مقالات

 ·پیشینهپیشینة پیدایی کشت‌وکار بررسي آثار باستاني، پيش از تاريخ، که در محدودة فلات ايران کشف شده، نشان مي‌دهد كه پيش از مهاجرت آرياها، در حدود ۳۰۰۰ سال پيش از ميلاد، مردماني در اين سرزمين زندگي مي‌كرده‌اند. مي‌توان استنباط كرد كه اين بوميان به گروه نژادي وسيع و ثابتي تعلق داشتند. خود وجه تسمية «ايران» يا اسم فارسي ميانة (پهلوی) آن «ايرانشهر» ـ معادل «سرزمين آرياها» ـ نشان مي‌دهد كه اطلاق اين نام پس از استقرار آرياها پیش‌آمده، در حالي كه چندين هزار سال پيش از كوچ آرياها زيستگاه و موطن اقوام و فرهنگ‌هاي ديگر بوده است. در اسناد سومري به اسامي «مندا/Manda» و «انشان/ Anshan» یا «انزان» برمی‌خوریم که از مواضع بومیان فلات پیش از مهاجرت آریاها بوده، و بعداً دستگاه دیوانی پادشاهان بابل این نام‌ها (مندا، انشان) را به «ماد» در شمال و «پرسيس» ـ معادل «پارس» در جنوب داده‌اند. در اواخر هزاره سوم پيش از ميلاد، از قوم كاسي‌ها نام برده شده كه زادگاه اصلي آنان ناحيه لرستان كنوني بوده است. كاسي‌ها يا «كس‌ها» به عنوان سلسلة سوم بر بابل، كه آن را «كردونياش» مي‌خواندند، شش قرن تمام حكمروايي كردند. آنچه تسلط كاسي‌ها را ممكن ساخت هجوم پيشين «هيتي»هاي نيسایي بود كه، در حدود ۱۷۵۰ پیش از میلاد، حكومت...

      رونمایی کتاب «رسوم دارالخلافه» دکتر شفیعی کدکنی در کتابخانه ملی رونمایی کتاب رسوم دارالخلافه نوشته محمدرضا شفیعی کدکنی بدون حضور نویسنده دیروز در کتابخانه ملی برگزار شد. به گزارش خبرنگار ما، فرهاد طاهری در ابتدای این نشست درباره آرای دکتر شفیعی گفت: درباره شخصیت و آثار وی نظردادن کار سهل و ممتنع و صعبی است. اما کتاب رسوم دارالخلافه وقتی مطرح شد، سعی کردم بحثی را مطرح کنم که تاکنون گفته نشده است. شفیعی کدکنی، زرین‌کوب و جعفر شهیدی، هر سه غیر از ادبیات به تاریخ نیز توجه داشته‌اند. آقای زرین‌کوب تاریخ را سرگذشت انسان‌ها و درس زندگی می‌داند. اما انگیزه شهیدی برای پرداختن به تاریخ، برای این است که ارادت به اهل بیت(س) داشت. اما دکتر شفیعی کدکنی‌ برای درک بهتر ادبیات، به تاریخ نگاه می‌کند و تاریخ را از نظر ادبی نگاه می‌کند و به تاریخ دوره اسلامی و بعد از اسلام توجه می‌کند. او رابطه شعر و خودش را ازلی می‌داند و آن را خیابان دوطرفه می‌داند که هنرمندان و تاریخ در آن گذر می‌کنند. وی افزود: انگیزه او به پرداختن در تاریخ، به خاطر تحقیق درباره ابوسعید ابی‌الخیر و قلندریه در تاریخ به تشویق بدیع‌الزمان فروزانفر بوده است چون ذهنیت فروزانفر به این بوده...

        مقدمه: مقاله حاضر، با موضوع پسته در آثار منظوم فریدالدین محمدعطار نیشابوری، نخست به معرفی پسته و رویشگاه‌های طبیعی آن، به‌ویژه در نواحی ابرشهر، نیشابور کهن، پارت عهد باستان، می‌پردازد و سپس با غور و پژوهش در دیوان و برخی منظومه‌های عطار، عروسان خیال او را با مضامین پسته ـ این محصول بسیار مقوّی، مغذّی هوش‌افزا، خون‌ساز، نشاط‌آفرین و خوشمزه همیشه خندان با منشأ ایرانی ـ نقل کرده؛ و در پی آن، در یادداشت پایانی، به داستان پسته‌زارهای نیشابور پرداخته است. پسته بی‌گمان کلمة پسته یک واژة بسیار کهن ایرانی و ساختة مردمانی است که در روزگاران بسی دور، در عرصة پهناوری در نواحی جنگل‌ها و رویشگاه‌های طبیعی درختان پسته، می‌زیسته‌اند. بسیاری از مستندات و شواهد تاریخی و جغرافیایی موجود نشان می‌دهد که نام پسته و درختان آن از سرزمین خراسان ـ به مفهوم جغرافیایی بسی وسیعِ قدیم آن که ماورا‌ءالنهر را نیز شامل می‌شد ـ منشأ دارد. بسیاری از دره‌ها و دامنه‌های این سرزمین را جنگل‌ها و توده‌‌های درختان پسته خودرویی زیر پوشش داشته که اکنون بقایای آنها در شمال شرقی ایران (در جنگل‌های پسته نواحی زورآباد جام، سرخس، کلات، درگز، سملقان بجنورد، قازانقایه و مراوه تپة گنبد کاووس) و جنگل‌های کشورهای افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان و...

            ‏۹ـ رنگهای گیاهی در رنگ جامه‌های زرد و…‏ برخی شواهد و مستندات حکایت از آن دارد که از زعفران و برخی رنگهای گیاهی دیگر در رنگرزی انواع الیاف طبیعی، و نیز به عنوان خضاب و رنگ موی سر و صورت، در ادوار کهن استفاده می‌شده است. در بندهش ـ از متون پهلوی عصر ساسانیان ـ مواد گیاهی که در رنگ‌کردن جامه‌ها به کار می‌رفته، به زعفران، دار پرنیان ‏‎]‎بقم‎[‎‏، زردچوبه، روناس و نیل تصریح شده و همچنین از مادة گیاهی دیگری سخن رفته که پطروشفسکی آن را «وخه» قرائت کرده و شادروان مهرداد بهار آن را ‏h‏ و ‏wh‏ آوانویسی نموده است.۳۱ شاید این مادة رنگی گیاهی «روین» بوده که نام دیگر فارسی‌اش «روناس» و عربی آن «فوه» و «فوه الصباغین» است. همچنین احتمال دارد مادة رنگی گیاهی مندرج در متن بندهش، «ورس» بوده که ثعالبی نیشابوری (وفات ۴۲۹) آن را از محصولات یمن برشمرده است: چهار چیز یمن دنیا را پر کرده و آنها ویژة یمن است: ورس، کندر، خطر ‏‎]‎گیاهی رنگی در خضاب موی‎[‎‏ و عقیق.۳۲ به نوشتة ابوریحان بیرونی: «ورس را از یمن به اطراف برند، و لون او به‌غایت سرخ و به زعفران سوده ماند»؛ بیرونی به نقل از سرّاللغه، نوشته...

تربت حیدریه- ایرنا- نویسندگان پنج مقاله برتر پنجمین همایش ملی زعفران در تربت حیدریه روز پنجشنبه در مراسم پایانی این همایش معرفی و مورد تجلیل قرار گرفتند. به گزارش ایرنا، دبیر علمی همایش مزبور و عضو هیات علمی گروه اکولوژی گیاهان زراعی دانشگاه بیرجند در این مراسم گفت: از مجموع ۱۶۲ مقاله ارسال شده به دبیرخانه همایش ۱۵۸ مقاله مورد پذیرش قرار گرفت که ۹ مقاله به صورت سخنرانی و ۹۳ مقاله به صورت پوستر ارائه شد و بقیه نیز در کتاب مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی زعفران انتشار می یابد. محمدعلی بهدانی افزود: مقاله های ارائه شده در این همایش حاصل چند سال تحقیق و مطالعه است و با توجه به خلاء هایی که در حوزه فعالیت های علمی و فناورانه زعفران وجود دارد، شایسته است حاصل این تحقیقات جنبه کاربردی پیدا کرده و در زندگی روزانه مردم نیز تاثیر ملموس داشته باشد. رئیس دانشگاه تربت حیدریه نیز در این مراسم گفت: در این همایش ۲ روزه تازه ترین یافته های علمی در باره زعفران در قالب مقاله، نشست های تخصصی، سخنرانی و کارگاه ها و نمایشگاه تخصصی ارائه شد. محمدحسن فتحی، ارتقای سطح دانش محققان، کشاورزان و شرکت کنندگان در زمینه زعفران، فراهم کردن محیط مناسب برای عرضه آخرین...

عکس ها از:مجتبی سالک یکصدو هفتاد و دومین نشست پنج‌شنبه صبح‌های بخارا به دیدار و گفتگو با دکتر حسن عشایری اختصاص داشت، این جلسه هفتم تیرماه در خانه و شهرکتاب وارطان برگزار شد. علی دهباشی، مدیر مجله بخارا ابتدای نشست با بیان اینکه کارنامه زرین علمی دکتر عشایری بیش از آن است که در چند دقیقه بیان کنم و هرچه بگویم ناقص خواهدماند، گفت:  برای آمادگی ذهنی شما که هر کدام با بخشی از کارهای ایشان آشنا هستید اشاره می‌کنم که عشایری متولد سوم فروردین ماه ۱۳۲۰ در شهر تبریز هستند، دارای دکترا در رشته مغز و اعصاب، از دانشگاه فرایبورگ آلمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران – دانشکده علوم و توان‌بخشی است. تحصیلات رسمی و حرفه ای، حسن عشایری تحصیلات ابتدایی اش را در دبستان «رشدیه» تبریز شروع کرد. با پایان این دوره، به دبیرستان فردوسی رفت و تا کلاس یازدهم را آنجا گذراند. ولی دیپلم خود را از دبیرستان شماره یک «هدف» تهران گرفت و پس از آن، بلافاصله راهی آلمان غربی شد و به مدت ۲۰ سال، به تحصیل در رشته پزشکی مغز و اعصاب (نورولوژی) پرداخت. طی زمان حضورش در اروپا، به هیچ وجه سفری به ایران نداشت و تمام وقت خود را صرف کسب علوم...

  اشاره: نامه‌ای که هم‌اکنون می‌خوانید، از سوی استاد محمدرضا خسروی (حقوقدان و ادیب و پژوهشگر) برای چاپ به «روزنامه اطلاعات» سپرده شده است. هرچند در بخش‌هایی از این نامه، آهنگ سخن می‌توانست آرام‌تر باشد و نیازی به تند گفتن نبوده است، اما نویسنده بی‌گمان از سر دلسوختگی و با نگاه کارشناسانه این نامه را نوشته است. اگر استادان فرهنگستان در کنار همه تلاش‌ها پاسخگویی به پرسش‌های استاد خسروی را نیز بایسته دانستند، این روزنامه برای چاپ پاسخنامه آماده است.چکیده نامه زیر این است که ‏به هر روی، فرهیختگان و فرهنگ پروران، هنر درست‌نویسی را از بزرگواران فرهنگستان، چشم دارند. *** سخن را به نام خداوند جان و خرد آغاز می‌کنم که یادآور نام ارجمند فردوسی توس نیز باشد، همو که خورشید زبان فارسی از خاور شاهنامه او تابیدن گرفت. داستان زبان ستم دیده فارسی را اکنون می‌توان به داستان سهراب کشان شاهنامه مانند کرد با همان اشک چشم و با همان جگر خراشی و تلخی و با این جدایی که رویداد سهراب، کار دشنه‌ای بود و دریدن پهلویی و سر روزی یا نیمروزی و این دشنه که راست بر جگرگاه زبان فارسی فرود آمده است هزار سال و بیش از هزار سال است که آن را از تهیگاه زبان در...

  سمعانی خود اهل ‏‎]‎شهر مرو‎[‎‏ خراسان، و با زبان محلی آشنا، بوده و ضبط صحیح آن را در کتاب خود آورده است. این نکته که یاقوت در مورد ثبت «نوقان» (به ضم حرف اول) اشتباه کرده است نمی‌توان قطعی شمرد، چون اولاً وی مدت سه سال (۶۱۴-۶۱۶ ه‍( در شهر مرو به مطالعه و تحقیق پرداخته و از ده کتابخانة این شهر، از جمله «دو کتابخانه از آن سمعانی‌ها» از اجداد و اعقاب ابوسعد سمعانی، بهره‌ها جسته (معجم‌الادباء، ج ۱، ص ۴ و ۵، سخنی از مترجم)، و با نام‌های مواضع و آبادی‌های مرو و دیگر بلاد خراسان آشنا بوده، بنابراین ممکن است که اشتباه از آن کاتب قدیم‌ترین نسخة معجم‌البلدان باشد؛ ثانیاً بدان دلیل که در ترجمة فارسی المشترک، با عنوان گزیدة مشترک، تألیف یاقوت حموی، نام این شهر دروجه «نَوقان» (به فتح حرف اول) آمده نسبت اشتباه به وی منتفی است؛ مرحوم محمد پروین گنابادی (۱۲۸۲-۱ر۶ر۱۳۵۷) مترجم فارسی المشترک تعریف یاقوت را نقل کرده: «نَوقان: یکی از دو شهر طوس است که گروه بسیاری از دانشمندان از آنجا برخاسته‌اند» ( گزیدة مشترک، ص ۱۸۰)؛ وی در حاشیة «نوقان» شرحی تحقیقی مبنی بر تعیین مواضع دو شهر «طابران» و «نوقان» قدیم نوشته است: طوس در خراسان ناحیه‌ای بزرگ به...

    غزالی در آثار خود از طوس یاد کرده اما از«نوقان» سخنی نگفته است. از باب نمونه در نامة پند‌آموز به سلطان سلجوقی (ظاهراً به غیاث احمدبن‌محمد سلجوقی، حکومت ۴۹۸-۵۱۱‌ هجری)،۸ اشاره‌ای به خشکسالی طوس در پریشانی اهالی دارد: «ایزد تعالی ملک اسلام را از مملکت دنیا برخوردار کناد… که یک ساعت عدل برابر صد سال عبادت است. بر مردمان طوس رحمتی کن که ظلم بسیار کشیده‌اند، و غله به سرما و بی‌آبی تباه شده و درخت‌های صدساله از اصل خشک شده و هر روستایی را هیچ نمانده مگر پوستینی و مشتی عیالِ گرسنه وبرهنه…» ۹ و در نامة موعظه ‌گرانة دیگر نیز به پریشانی مردمان ناحیة «طوس» از جهت خشکسالی و قحطی اشاره می‌کند، که قطعاً اهالی دیگر شهرهای آن چون «مشهد» و «نوقان» گرفتار آن بوده‌اند. غزالی در این نامه از جمله نوشته است: «ای ملک، این دنیا را بسیار لشکر و خزانه ساختی آخرت را نیز بساز… آمدیم به عرضه‌ کردن حاجت، و حاجت دو است: عام و خاص. عام آن که مردمان طوس سوخته و پراکنده و بیخ بر کنده‌اند در ظلم… بر ایشان رحمتی کن تا خدای تعالی بر تو رحمت کند… اما حاجت خاص… مرا از تدریس نیشابور و طوس معاف‌داری…».۱۰ سمعانی از «نوقان»...

  به گزارش ایرنا، علیرضا کرباسی روز چهارشنبه در نشست خبری با بیان اینکه پنج وظیفه ساختاری بر عهده دانشگاه ها گذاشته شده، افزود: این وظایف آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، کارآفرینی و دیپلماسی علمی است. وی ضمن انتقاد از برخی اظهار نظر مسئولان اجرایی که دو دوره همایش چشم انداز توسعه منطقه تربت حیدریه، زاوه و مه ولات در افق ۱۴۰۴ ظرف، خروجی نداشته است، گفت: وظیفه ما تولید محتوای علمی و ارایه راه کار است و اینکه چرا مسئولان از نظرات نخبگان دانشگاهی بهره لازم را نمی برند، ما پاسخگو نیستیم. کرباسی در بخش دیگری از سخنانش از سومین همایش چشم انداز توسعه منطقه تربت حیدریه که قرار است فردا با حضور نخبگان دانشگاهی از سراسر کشور و به میزبانی این دانشگاه برگزار شود؛ خبر داد و اظهار کرد: این همایش با هدف شناخت چالش های فراروی منطقه، تعیین اهداف بلندمدت و تدوین راهبردهای توسعه، تعیین سیاستهای اجرایی برای فراهم ساختن زمینه و اسباب تحقق برنامه های این خطه در راستای سند چشم انداز برگزار می شود. وی گفت: از مجموع ۱۵۷ اثر علمی و پژوهشی و مقاله رسیده به دبیرخانه، ۸۴ مقاله پذیرفته شده که قرار است فردا در دو سالن مجزا ۲۱ مقاله به صورت سخنرانی و بقیه به...