شهریار عدل، فرزند احمدحسین عدل و ضیاء والی، در سال ۱۳۲۲ در تهران به دنیا آمد شهریار عدل در ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ به دلیل ایست قلبی در شهر پاریس د رگذشت صبح روز دوشنبه ۸ تیرماه ۱۳۹۴ پیکر شهریار عدل در قطعه نام‌آوران بهشت‌زهرا دفن شد.
شهریار عدل (۱۳۲۲ در تهران- ۱۳۹۴ در پاریس) باستانشناس ایرانی، کارشناس تاریخ هنر و معماری و کارشناس پرونده‌های ثبت میراث جهانی در ایران بود.
زندگینامه
شهریار عدل، فرزند احمدحسین عدل و ضیاء والی، در سال ۱۳۲۲ در تهران به دنیا آمد.اجداد پدریش از اهالی تبریز و اجداد مادری ازبسطام بودند. او در سال ۱۳۳۸ برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و تحصیلات دانشگاهی خود را در مدرسه عالی علوم تاریخی درسوربن و همچنین در رشته تاریخ عمومی هنر، باستان‌شناسی مشرق‌زمین و تاریخ هنرهای دوره اسلامی در مدرسه موزه لوور به پایان رساند. عنوان پایان‌نامه‌اش در دانشگاه سوربن فتوحات همایون بود که به تاریخ جنگ‌های شاه عباس در خراسان و فنح هرات می‌پرداخت.
عدل در سال ۱۹۷۶ به عضویت مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه (با نماد اختصاری CNRS) بزرگترین سازمان علمی-پژوهشی فرانسه درآمد. وی همچنین ریاست کمیته بین‌المللی تدوین تاریخ آسیای میانه در یونسکو را به عهده داشت. وی نقش عمده‌ای در ثبت جهانی تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان اصفهان در فهرست میراث فرهنگی جهان یونسکو داشت. عدل بخشی از فیلم‌های بجا مانده از دوران قاجار را از خطر نابودی نجات داد و آنها را برای مرمت و بازیافت به فرانسه برد. در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۸۸ دبیرکل یونسکو مدال فرهنگ جهانی یونسکو موسوم به پنج قاره را به شهریار عدل اهدا کرد.عدل همچنین از اعضای هیئت تحریریه مجله استودیا ایرانیکا بود که از ابتدای دهه ۷۰ میلادی در فرانسه منتشر می‌شود و دیگر اعضای تحریریه آن افرادی چون ژیلبر لازار، پل برنار، ژان کالمار، یان ریشار و فیلیپ ژینیو بودند.
مصطفی عدل، بنیان گذار دادگستری نوین در ایران بود و یحیی عدل پدر جراحی نوین ایران پسر عموهای پدر شهریار عدل بودند
| شهریار عدل | |
|---|---|
| زادروز | ۱۴ بهمن ۱۳۲۲ تهران |
| درگذشت | ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ پاریس |
| علت مرگ | ایست قلبی |
| آرامگاه | قطعه نام‌آوران بهشت‌زهرا |
| محل زندگی | فرانسه |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | دکتری |
| از دانشگاه | سوربن |
| پیشه | باستانشناس، کارشناس تاریخ هنر و معماری |
| نقش‌های برجسته | ثبت جهانی تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان |
| همسر | ماریان (سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۲)، مریم پیر(سال ۱۳۸۲ تا هنگام فوت) |
| فرزندان | همایون |
| خویشاوندان | یحیی عدل مصطفی عدل |
| جایزه‌ها | مدال فرهنگ جهانی یونسکو |
مرگ و خاکسپاری
شهریار عدل در ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ به دلیل ایست قلبی در شهر پاریس درگذشت. در ابتدا مقرر بود که پیکرش پس از انتقال به تهران، در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا به خاک سپرده شود.ولی در روز یکشنبه ۷ تیر ۱۳۹۴ در مراسم تشییع جنازه وی که در محوطه موزه ملی ایران صورت گرفت، کامران عدل برادر شهریار عدل اعلام کرد که با توجه به اینکه هنوز موافقت نشده است که پیکر شهریار عدل در محوطه‌ای باستانی دفن شود، پیکر او به صورت امانت در بهشت زهرا نگهداری می‌شود.
در نهایت و با توجه به منع قانونی دفن افراد در محوطه‌های تاریخی، صبح روز دوشنبه ۸ تیرماه ۱۳۹۴ پیکر شهریار عدل در قطعه نام‌آوران بهشت‌زهرا دفن شد.
سرنوشت ریچارد فرای در انتظار باستان شناس ایرانی
جسد شهریار عدل بعد از هشت روز اجازه دفن ندارد
سیل پیامهای تسلیت از سوی مسئولان کشور در رسانه ها منتشر شد. عدل که با هزینه شخصی خودش تخت جمشید را به ثبت جهانی رسانده بود، آنقدر چهره شناخته شده ای بود که کسی فکرش را نمی کرد برای دفن شدن در مکان مورد علاقه اش با مشکل مواجه شود.
ظاهرا سرنوشت ریچارد فرای، ایران شناس برجسته آمریکایی که می خواست در کنار زاینده رود دفن شوددر انتظار جسد مرحوم عدل هم هست. هشت روز از فوت او گذشته و هنوز اجازه دفنش صادر نشده است.
کامران عدل، برادر این باستانشناس درگذشته در مصاحبه ای گفته است: از آنجا که شهریار از نوادگان بایزید بسطامی است، می خواستیم در نزدیکی آرامگاه او در بسطام به خاک سپرده شوداما مخالفت کردند. وی گفته است “اگر برادرم در منطقه ای فرهنگی دفن نشود، او را به افغانستان می برم.”
کتابشناسی
-
تهران پایتخت دویست ساله-مجموعه مقالات
-
هنر و جامعه در جهان ایرانی
از نگاه دیگران
مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در واکنش به مرگ شهریار عدل گفت او بی‌هیچ توقعی عمر گران بهای خویش را در راه اعتلاء و سربلندی ایران مصروف کرد. محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعتقاد دارد هر گوشه‌ای که نگاه می‌کنیم رد پایی از وی را می‌بینیم. او مانند یک نسیم در حوزه میراث فرهنگی حاضر بود. مهدی حجت نیز شهریار عدل را فردی توصیف کرد که فوق‌العاده به بلندی نام ایران و اینکه آثار ایران به دقت مراقبت و حفاظت شود، توجه داشت.داریوش شایگان در گفتگویی پس از مرگ عدل با بیان خدمات شهریار عدل به ایران و آثار تاریخیش، اضافه کرد که آدم خیلی مهمی را از دست دادیم مرگ او را من به ملت ایران تسلیت می‌گویم. علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی نیز طی پیام تسلیتی تلاش شهریار عدل جهت یافتن و مرمت و معرفی فیلم‌های زمان مظفرالدین‌شاه قاجار را افکندن پرتویی نو بر آغاز تاریخ سینمای ایران دانست. علیرضا رزم‌حسینی استاندار کرمان نیز تأکید کرد که مردم استان کرمان هرگز زحمات و خدمات ارزنده شهریار عدل را در دوران پس اززلزله دهشتناک بم و ثبت ارگ تاریخی و منظر فرهنگی شهر بم در فهرست میراث جهانی یونسکو را فراموش نخواهند کرد. محمد فرهادی، وزیر علوم و تحقیقات نیز در پیام تسلیتش اظهار امیدواری کرد که پژوهشگران با شناخت ابعاد گوناگون شخصیت شهریار عدل، راه او را در شناخت و صیانت از فرهنگ و میراث تمدنی ایران ادامه دهند.
ایرینا بوکووا مدیرکل یونسکو در نامه تسلیتی به سفیر ایران در یونسکو ضمن برشمردن سابقه همکاری شهریار عدل با یونسکو اعلام کرد که فقدان پروفسور عدل و جای خالی او برای یونسکو سنگین و عمیق خواهد بود .
زندگینامه: شهریار عدل (۱۳۲۲-۱۳۷۴)
فرهنگ و تاریخ > محلی گرایی – همشهری آنلاین:
شهریار عدل در ۱۴ بهمن ۱۳۲۲ در تهران متولد شد. او تحصیلات ابتدایی و سه سال نخست دبیرستان خود را در تهران گذراند و از سال ۱۳۳۸ شمسی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت.
وی دیپلم خود را از مدرسه عالی علوم تاریخی سوربن دریافت کرد.
وی تحصیلات دانشگاهی خود را در مدرسه عالی علوم تاریخی در سوربن ادامه داد و همزمان تاریخ عمومی هنر، باستان‌شناسی مشرق‌زمین و تاریخ هنرهای دوره اسلامی را در مدرسه موزه لوور ادامه داد.
او به مدرسه معماری پاریس- بوزوار نیز رفت. پس از آن دکترای خود را در رشته تاریخ ایران و آسیای میانه گرفت. موضوع رساله وی «فتوحات همایون» بود که تاریخ جنگ‌های شاه عباس در سال ۱۷۰۷ هجری در خراسان و فتح هرات است.
پروفسور شهریار عدل، عضو موسسه ملی تحقیقات علمی فرانسه بود. او بخش عمده‌ای از جوانانی‌اش را صرف میراث فرهنگی کرد و رویکردش نگاه به ایران بود. از مهم‌ترین اقدامات وی می‌توان راه‌انداختن ثبت جهانی در ایران را مثال زد. وی مدیر تحقیقات در موسسه ملی پژوهش علمی فرانسه بود.
شهریار عدل در سال ۱۹۶۶ در یونسکو طرحی را تصویب کرد مبنی بر اینکه مطالعات و پژوهش در آسیای میانه مدنظر قرار گیرد. ده سال بعد در سال ۱۹۷۶ مجمع عمومی یونسکو طرحی را به نام «طرح تدوین تاریخ تمدن‌های آسیای میانه» تصویب کرد. در آن زمان شش کشور افغانستان، هند، ایران، پاکستان، مغولستان و اتحاد جماهیر شوروی عضو تمام عیار این طرح بودند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دکتر ورجاوند، دکتر عدل را به عنوان نماینده ایران و نه متخصص بین‌المللی دعوت شده از سوی یونسکو، بار دیگر به این مجمع فرستاد. بنابراین او نه تنها برای دومین بار نماینده ایران شد بلکه از طرف همه کشورهای آسیای میانه، اروپا و آمریکا به ریاست کمیته بین‌المللی تدوین این تاریخ نیز انتخاب شد.
شهریار عدل در طول سال‌های گذشته ریاست این کمیته بین‌المللی را بر عهده داشت. او همچنین یکی از ارزیابان کمیته ملی یونسکو بود.
شهریار عدل به هزینه خود برای ثبت جهانی تخت جمشید، چغا زنبیل و میدان نقش جهان اصفهان وارد عمل شد و موفق هم بود. او اوایل انقلاب به هزینه شخصی خود به دنبال میراث به تاراج رفته ایران رفت و برخی را با ارائه سند و مدارک کافی و به یاری سازمان میراث فرهنگی به ایران برگرداند.
دکتر عدل در سال ۱۳۶۱ توانست سه قطعه فیلم کوتاه از مظفرالدین شاه در آرشیو عکس‌های کاخ گلستان پیدا کند.
در ۱۳ مهر ۱۳۸۸ (۵ اکتبر ۲۰۰۹ میلادی) در مقر سازمان یونسکو در پاریس و همزمان با آغاز تشکیل مجمع عمومی سالانه کشورهای عضو یونسکو دبیرکل یونسکو مدال فرهنگ جهانی این سازمان با نام «پنج قاره» را به پروفسور شهریار عدل اهدا کرد. از دکتر عدل تا به حال مقالاتی در مورد تاریخ و جغرافیای تاریخی و آثار کومس (سمنان کنونی)، نقاشان و صورتگران دوره صفوی، آثار تاریخی خراسان و شهر زوزن، تاریخ عکاسی و سینما در ایران منتشر شده است.
شهریار عدل صبح روز یکشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ در پاریس درگذشت.
مراسم تشییع پیکر پروفسور «شهریار عدل»
مراسم تشییع پروفسور «شهریار عدل» امروز در حالی با حضور معاون رئیس‌جمهور برگزار شد که با وجود تلاش‌های چند روز اخیر برای دفن این چهره ماندگار در یک محل باستانی، پیکر وی احتمالا به هرات منتقل و کنار جدش دفن خواهد شد.
به گزارش ایسنا، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مراسم تشییع پیکر پروفسور «شهریار عدل» با تسلیت درگذشت او، وی را نویسنده‌ای متبحر و پژوهشگری خستگی‌ناپذیر، باستان‌شناسی دلسوز و ایران‌شناسی عاشق دانست و این کلمات را کامل‌ترین و بهترین عباراتی دانست که می‌توان در مورد «شهریار عدل» بکار برد.
تسلط «عدل» در عرصه‌های هنری بویژه عکاسی و سینما از او چهره‌ای فراتر از یک تاریخدان به نمایش درآورد. به خصوص دیدگاه “جهان ایرانی” او نشان از عشق والای وی به کشورش داشت.
بازدیدها: 15
