جایگاه تاریخی و فرهنگی زعفران دکتر محمدحسن ابریشمی – بخش سوم
۹ـ رنگهای گیاهی در رنگ جامه‌های زرد و… برخی شواهد و مستندات حکایت از آن دارد که از زعفران و برخی رنگهای گیاهی دیگر در رنگرزی انواع الیاف طبیعی، و نیز به عنوان خضاب و رنگ موی سر و صورت، در ادوار کهن استفاده می‌شده است. در بندهش ـ از متون پهلوی عصر ساسانیان ـ مواد گیاهی که در رنگ‌کردن جامه‌ها به کار می‌رفته، به زعفران، دار پرنیان ]بقم[، زردچوبه، روناس و نیل تصریح شده و همچنین از مادة گیاهی دیگری سخن رفته که پطروشفسکی آن را «وخه» قرائت کرده و شادروان مهرداد بهار آن را h و wh آوانویسی نموده است.۳۱ شاید این مادة رنگی گیاهی «روین» بوده که نام دیگر فارسی‌اش «روناس» و عربی آن «فوه» و «فوه الصباغین» است. همچنین احتمال دارد مادة رنگی گیاهی مندرج در متن بندهش، «ورس» بوده که ثعالبی نیشابوری (وفات ۴۲۹) آن را از محصولات یمن برشمرده است: چهار چیز یمن دنیا را پر کرده و آنها ویژة یمن است: ورس، کندر، خطر ]گیاهی رنگی در خضاب موی[ و عقیق.۳۲ به نوشتة ابوریحان بیرونی: «ورس را از یمن به اطراف برند، و لون او به‌غایت سرخ و به زعفران سوده ماند»؛ بیرونی به نقل از سرّاللغه، نوشته...
